III. Wspólnota terytorialna
Opole - wspólnota terytorialna oparta na więzi sąsiedzkiej (ok. 300 km2)
Czoło opolne - gród warowny będący „stolicą” opola
Wielkie rodziny - obejmowały pod władzą ojca - patriarchy 3-4 pokolenia męskie wraz z żonami i potomstwem oraz spowinowaconymi. Prowadziła ona wspólne gospodarstwo.
Małe rodziny - powstał w skutek wyodrębnienia się z wielkich rodzin pojedynczych „rodzin”(rodziców z dziećmi).
Patrymonia - szereg małych rodzin zamieszkujących w jednym osiedlu, powstałe w celu ochrony życia i mienia poszczególnych członków.(w dobie średniowiecza przekształciły się one w rody gniazdowe).
Wiec - zgromadzenie wolnych mężczyzn, zatwierdzało ono bądź odrzucało wnioski starszyzny. Taką formę ustroju nazywano też ze wzgl. na to, że wszyscy mężczyźni należeli do organizacji wojskowej organizacji wojskowej, demokracją wojskową
WIX wieku na terenach polski zaiysowały się dwa wielkie ośrodki polityczne:
- Wiślicko - krakowski (księstw o Wiślan)
- Gnieźnieńsko - poznański (państwo Polan)
Okoliczności sprzyjające:
- Gągłość polityczna w Państwie pogańskim(tworzenie stałych organów państwowych)
- Oddalenie od centrów współczesnego świata
- Brak wspólnej granicy z Niemcami(względne bezpieczeństwo i swobodny rozwój na drodze ewolucji a nie zagrożenia zewnętrznego=> trwalsze więzi)
Na czele państwa stał Książe. Wokół niego grupowali się możni(urzędnicy), dowódcy drużyny i zarządcy grodów. Podstawową warstwą ludności pospolitej była grupa ludności podległa księciu mieli oni obowiązek:
- Płacenia danin
- Świadczenia w naturze i w postaci posług
- Dostarczanie ludzi do straży w grodach
- Naprawy grodów oraz przesiek
- Noclegów oraz żywności dworowi, urzędników i sług monarchy Drużyna - armia książęca, zapewniająca mu posłuch w społeczeństwie, i bezpieczeństwo od agresji państw zewnętrznych.