państwowa jednostka budżetowa) lub przez organ stanowiący Jednostki samorządu terytorialnego (wtedy Jest to samorządowa jednostka budżetowa).
Organ, który likwiduje Jednostki budżetowe określa przeznaczenie jej mienia. Jeżeli jest to państwowa Jednostka budżetowa, to decyzja o przeznaczeniu jej mienia jest podejmowana w porozumieniu z ministrem właściwym ds. skarbu państwa Organ likwidujący Jednostkę może także podjąć decyzję o przekształceniu jej w inną formę organizacyjno-prawną.
Jednostka budżetowa działa na podstawie statutu, a gospodarkę finansową prowadzi na podstawie planu finansowego. Jednostka budżetowa poddana jest ostrym rygorom jeśli chodzi o wydatkowanie środków budżetowych. Jednostki budżetowe są tworzone w sektorze publicznym tam. gdzie wydatki są niewspółmiernie wysokie do osiąganych dochodów. Jednostka budżetowa nie odprowadza podatków I nie bierze kredytów. Sposób prowadzenia gospodarki finansowej niektórych jednostek budżetowych określa minister finansów w drodze rozporządzenia.
Przykłady jednostek budżetowych: urzędy władzy, urzędy administracji państwowej i samorządowej, urzędy statystyczne, prokuratury, sądy. trybunały, areszty, więzienia, jednostki wojskowe, policji, państwowej straży pożarnej, szkoły. Internaty, świetlice. Jednostki utrzymania dróg. zarządy gospodarki wodnej, domy pomocy społecznej.
Zakłady budżetowe odpłatnie wykonują zadania wyodrębnione i pokrywają koszty swojej działalności z przychodów.
1. Gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi
2. Dróg. ulic, mostów, placów, organizacji ruchu drogowego
3. Wodoclągów. zaopatrzenia w wodę. kanalizacji, ścieków komunalnych, czystości I porządku urządzeń sanitarnych, wysypisk, odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną, cieplną l gaz
4. W zakresie lokalnego transportu zbiorowego
5. TargowIsk I hal targowych 6Zielenl gminnej i zadrzewień
7. Kultury fizycznej
8. Utrzymania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt (zoo)
9. Cmentarzy
Samorządowe zakłady budżetowe mogą otrzymać dotacje z
1. Dotacje przedmiotowe
2. Dotacje celowe na zadania bieżące finansowane z udzieleniem środków zagranicznych np. pomocy udzielanej przez państwa członkowskie EFTy oraz z budżetu UE
3. Dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji Inwestycji
4. Dotacje podmiotowe
Dotacje 1.3 I 4 nie mogą przekraczać 50% kosztów działalności zakładu. Nowo utworzony zakład budżetowy może otrzymać jednorazową dotację na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe Zakład budżetowy działa w oparciu o roczny plan finansowy, który obejmuje dochody własne, dotacje z