Art. 221. § 1. Zagwarantowane każdemu w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawo składania petycji, skarg i wniosków do organów państwowych, organów jednostek samorządu terytorialnego, organów samorządowych jednostek organizacyjnych oraz do organizacji i instytucji społecznych realizowane jest na zasadach określonych przepisami niniejszego działu.
§ 2. Petycje, skargi i wnioski mogą być składane do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej.
§ 3. Petycje, skargi i wnioski można składać w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą.
Mimo, że w Konstytucji jest mowa o skargach, wnioskach i petycjach to tym artykule nie używa się pojęcia petycji (są to skargi i wnioski ale w interesie publicznym). Natomiast zgodnie z art. 221 § 3 - petycje, skargi i wnioski można składać
w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą. Generalnie wszystkie przepisy zawarte w dziale VIII dotyczą petycje ale trzeba najpierw zdefiniować czy jest to skarga, czy jest to wniosek.
Przepisy działu VIII stosuje się do wszystkich skarg, wniosków i petycji, ale przepisy szczególne mogą stanowić inaczej i istnieją dwa takie przypadki:
1. ustawa prawo ochrony środowiska z 27.04.2001 r. - art. 31-39 regulują udział społeczeństwa w postępowaniu z zakresu spraw ochrony środowiska i na ich podstawie każdy ma prawo do składania w takim postępowaniu uwag i wniosków (bez ograniczenia ich przedmiotu i treści). W art. 36 tej ustawy wyłączono stosowanie, do tych uwag i wniosków, przepisów działu VIII KPA;
2. kodeks karny wykonawczy i podstawą do wydania przepisów wykonawczych jest rozporządzenie dotyczące składania skarg i wniosków przez osoby przebywające w zakładach karnych.
We wszystkich innych sytuacjach stosuje się przepisy działu VIII KPA.
Postępowanie skargowo-wnioskowe jest Dostępowaniem uproszczonym, wynika to między innymi z tego, że:
■ nie ma pojęcia strony (każdy może złożyć skargę lub wniosek)
■ nie ma konieczności legitymowania się interesem prawnym
■ postępowanie to jest wolne od wszelkich opłat
■ powielekroć można składać skargi w tych samych sprawach, powielekroć składać wnioski dotyczące tych samych zagadnień
■ nie ma żadnego aktu administracyjnego, nie rozstrzyga się sprawy, a rozpoznanie wniosku kończy się zawiadomieniem o sposobie załatwienia sprawy (jest to czynność materialno-technicznna)
■ nie podlega ocenie i kontroli sądu administracyjnego.
Postanowienie NSA z 9.12.1999 r. - ocena prawidłowości prowadzenia postępowania skargowego w trybie przepisów działu VIII KPA nie podlega kognicji sądu administracyjnego.