25160

• aberracje chromosomow e - powstają w procesie mejozy lub mitozy, mogą dotyczyć liczby bądź stmktuiy chromosomów

- zmiana liczby chromosomów jest korzystna dla roślin : poliploidalność => przyrost masy

- stosowanie kolcłiicyny posłużyło do uzyskania nowych odmian ryżu

- jeżeli chromosomu ulegają zmianom, to tak samo zmieniają się geny (albo ich przybywa albo ubywa)

- za dużo genów może mieć efekt letalny

* mutacje struktury:

~ delecja ~ duplikacja

~ translokacja (gdy kilka chromosomów pęka w kilku miejscach i ich odcinki się wymieniają)

~ inwersja - odwrócenie o 180° fragmentu chromosomu

mutacje mogą być spontaniczne lub indukowane

MUTACJA - nagła, skokowa i dziedziczna zmiana materiału genetycznego, która prowadzi do zamiany genu w nowy jego allel

nie można przewidzieć, jak gen ulegnie mutacji

- mutacje zachodzą spontanicznie; np. błędy polimerazy zdarzają się 1/10⁶

- mutacje są naprawiane, polimeraza ma zdolność korygowania błędnie wstawionych nukleotydów ale nie zawsze mutacja musi zostać naprawiona

mutacje spontaniczne, naturalne, mogą zajść bez wyraźnego wpływu środowiska

mutacje indukowane - wymuszane, celowe, po zastosowaniu mutagenów może dochodzić do zwiększania częstości mutacji (doświadczenie z UV na ćwiczeniach)

~ działaniem czynników mutagennych można zwiększyć częstość mutacji 1000x

fizyczne czynniki mutagenne:

- promieniowanie X (przechodzi przez tkanki miękkie, indukuje mitotyczny c-oi łamanie się chromosomów)

~ powoduje jonizację atomów -> powstają jony, które mogą łączyć się z O₂ -> powstają rodniki organiczne

- promieniowanie UV 240-265 nm A

~ DNA ma maximum absorpcji przy 260 nm A wykazuje silne właściwości mutagenne

dziura ozonowa i zanieczyszczenie atmosfery powoduje zwiększenie natężenia promieniowania UV na ziemi powstają reaktywne formy tlenu:

- rodnik hydroksylowy HO'

-O2

~ efektem działania mutagenu jest tworzenie dimerów tyminy (T), zaburzenia replikacji DNA

- zjawisko fotoreaktywacji: enzym fotoliaza zaczyna działać powodując rozbijanie dimerów puiynowych C-T i T -T

mutacja to nie tylko prosty proces chemiczny, ale także proces naprawy, proces chemiczno-biologiczny