25285

Afryka jest kontynentem o wyraźnie wyżynnym charakterze rzeźby; średnia wys. 638 m; najwyższy punkt stanowi wulkan Kibo w masywie Kilimandżaro (3893 m). najniżej położony punkt znajduje się w depresji jez. A ssał (130 m p p m ). Ponad 75% powierzchni Afryki leży na wys. 300-2000 m. Wyżynny blok Afryki, wznoszący się stromymi progami nad wąskim pasem nizin nadbrzeżnych, od pn. jest ograniczony górami Atlas, a od pd. — G. Przylądkowymi. Charakterystyczne dla Afryki (z wyjątkiem Afryki Wschodniej) jest występowanie rozległych kotlin i niecek rozdzielonych wyżynnymi wzniesieniami; środk. część północnej Afryki zajmują masywy górskie Ahaggar i Tibesti oraz przylegające do nich od pd wyż. Adrar des Iforas i Air. ten górski obszar otaczają kotliny i niecki: od pd.-zach. kotlina górnego Nigni (zamknięta od pd. wyżynami Górnej Gwinei z masywem ł uta Dżalon). od zach niecka pustyni Al-Dżuf. od pn-zach kotlina Wielkiego Ergu Wsch.. od pa • wseh. metka Pustyni Libijskiej, od pd. Kotlina Czadu (od wsdi. ograniczona wyż.: Ennedi. Darfur. od pd. • zach. — Dżos); najdalej na wsch. jest położona Kotlina Białego Nilu. między wyż.: Darfur. Wschodnioafrykaiiską i Azande. W środk. części Afryki leży rozległa Kotlina Konga, oddzielona od Kotliny Czadu wyż. Adamawą a od Kotliny Białego Nilu wyż. Azande; wsch. obrzeżenie Kotliny Konga stanowią góry Mimmba. W Afryce Południowej 1/3 część obszani zajmuje kotlina Kalahari. otoczona pasem wyżyn południowoafrykańskich: od zach. wyżynami Namą Dam.ua, od pd. • wsch. i wsch. wyżynami Weldów (w Oranu i Transwalu) oraz płaskowyżami Matabele i Masz ona. a od pd płaskowyżem Górnego Kami; od Kotliny Konga oddzielają ją wyż.: Liuida i Bije. W Afryce Wschodniej ciągnie się system Wielkich Rowów Afrykańskich (od obniżenia rz. Zambezi do M. Czerwonego); rozdziela on wysoko położone zrębowe wyżyny i masywy górskie, ponad którymi wynoszą się potężne stożki wygasłych htb czynnych wulkanów (Kilimandżaro. 3893 m. Kenia. 5199 m. Meru. 4567 m. Elgan. 4321 m). Na północy Afryki Wschodniej leży wysoko wydźwignięty blok Wyż.

Abisyńskiej	i	Wyż.	Somalijskiej.	rozdzielonych	Rowem	Abisyńskim.
Pudowa_						_gęgłogę/iią:

Niemal w całości Afryka stanowi platformę prekambryjską zw platformą afryk. której podłoże jest z bud. z prekambryjskich skał metamorficznych i magmowych (głębinowych i wylewnych) sfałdowanych. a następnie zdemidowanych Na podłożu spoczywa pokrywa piat formowa składająca się z osadów kambryjsko-plejstoceńskich. o gnib. od kilkuset do kilku tysięcy m (miejscami do 7-9 tys. m) Zdenudowane skały podłoża odsłaniają się jako tarcze zach. Sahary i zach. Sudanu (m in. masywy: Ahaggar. Tibesti) oraz tarcze środk i południowej Afryki (m in. masywy w Kamerunie. Tanzanii. Rodezji. Katandze). Na zapadniętych częściach podłoża prekambryjskiego utworzyły się niecki wypełnione szczególnie grubymi seriami pokrywy osadowej, np. niecka Rio de Oro. Tindufu. senegalską alg. libijska, nigeryjska. kongijska Na pn. i zach. z platformą prekambryjską jest zrośnięty łańcuch górski Ar-Rifu. Atlasu Teilskiego. Wysokiego. Saharyjskiego i Wyż. Szonów, ostatecznie uformowany w orogenezie alpejskiej, oraz łańcuch Antyatlasu powstały w orogenezie hercyńskiej. na pd — hercyński łańcuch G. Przylądkowych. Platforma afryk. jest porozcinana uskokami, które rozdzielają pasma górskie (np uskok Agadiru. między Atlasem Wysokim i Antyatlasem). ograniczają głębokie niecki (np. nieckę zach. Madagaskani) lub tworzą system wielkich rowów tektonicznych (ryft) i zrębów w środk. i wschodniej Afryce (rów M. Martwego i M. Czerwonego, rowy wielkich jezior, np. Rudolfa. Alberta. Niasa). Rowy te powstały w trzeciorzędzie; są z nimi związane potężne wylewy law (Wyż. Abisyriska. wulkany: Kenia. Kilimandżara Meru i in ). Aż do triasu Afryka, wraz z Ameryką Pd., a do kredy z Australią Płw. Indyjskim i Arabskim, tworzyła ląd Gondwana

Rgągiiy_fimmo-Kogaficait;

W Afryce wyróżnia się wielkie regiony fiz.-geogr.: 1) Atlas. 2) Saharą 3) Sudan (od wybrzeży Senegalu do podnóży Wyż. Abisyńskiej). 4) Górna Gwinea (wzdłuż wybrzeża O. Atlantyckiego i Zat. Gwinejskiej od Gwinei Bissau po zach. krańce wyż. Adamawa). 5) region Konga (Kotlina Konga z przyległymi wyżynami. Dobia Gwinea). 6) Afryka Wschodnia (Wyż. Abisyńska. Wyż. Somalijską Wyż. Wschodnioafrykańska z Wielkimi Rowami Afrykańskimi). 7) Afryka Południowa (kotlina Kalahari z przyległymi wyżynami i pd krańce Afiyki z G. Przylądkowymi). 8) Madagaskar i niewielkie wyspy O. Indyjskiego.

ODP 3:

Australia jest najmniejszym kontynentem na świecie. Leży na półkuli pohidiuowej i zajmuje 7.7 min km- powierzchni. Wraz z archipelagami Nowej Zelandii. Melanezji. Mikronezji i Polinezji tworzy część świata • Australię i Oceanię Od zachodu i południa Australię oblewają wody Oceanu Indyjskiego, a od wschodu * Oceanu Spokojnego.

Liczba ludności kontynentu liczy ok. 20 min mieszkańców. Do najbardziej zaludnionych stanów należą Nowa Południowa Walia oraz Wiktoria, na terenie których znajdują się dwa największe miasta Australii - Sydney i Melbourne. Największą gęstością zaludiueiua cechują się wschodnie i południowo-wschodnie wybrzeża kontynentu.

Rdzenną ludność Australii tworzą Aborygeni. Pod koniec XVIII w., przed rozpoczęciem kolonizacji europejskiej, było ich ok. 1 min. Jest tognipą która pod względem antropologicznym tworzy odrębny typ • australoidalny.

Liczba ludności aborygeńskiej stale maleje. Jej syniacja ekonomiczna jest o wiele gorsza niż pozostałych mieszkańców Australii.

Australia podzielona jest na 6 stanów. 3 terytoria federabie i 61 prowincji, spośród których najbardziej zaludnione to Australian Capital Territory (Australijskie Terytorium Stołeczne, gdzie gęstość zaludiueiua wynosi 137 osób/km^:). oraz Victoria (Wiktoria, gdzie gęstość zaludnienia wynosi 22 osoby/km'). W najgęściej zaludnionych okręgach przypada średnio

2