0295

278

SALOMEA.

VI. 6.

larya papieska ^{1 2 3}), wreszcie sama Salomea²). W dokumencie z r. 1257 ³) jest nawet wyraźne odróżnienie Salomei od ksieni zawichojskiej (rectores per Salomeom... et abbatissam constituantur). Wreszcie Vita S. Salom.²) stwierdza wyraźnie, że w chwili jej śmierci ksienią skalską była Agnieszka. Przekaz Długosza jest zatem niewątpliwie błędnym³).

Po raz ostatni występuje Salomea w dokumencie z 30 sierpnia 1268 r.⁴); pod tą datą spisuje właśnie testament, która to okoliczność rodzi przypuszczenie, iż rychło potem zmarła, .lakoż w istocie Rocz. Tras.⁵), Rocz. Krak. ⁶), Rocz. Franc. krak.⁷), Rocz. Małop. w kod. Kurop. i Szamot.^{8 9}), Vita S. Salom. ^u) i Kron. Wielk.¹⁰), za niemi Długosz¹¹) zapisują jej śmierć pod r. 1268. Dacie tej, poświadczonej tylu źródłami, dajemy pierwszeństwo przed datą 1269 r., którą podaje jedyny Rocz. kap. krak.¹²), tern bardziej, że owa myłka o jeden rok da się wytłomaczyć inną okolicznością, na którą poniżej zwrócimy uwagę. Data śmierci 1311 r., zawarta w kod. Królew. Rocz. Małop.¹¹), przystaje w zupełności do zmylonej o kilkadziesiąt lat chronologii tego zabytku.

Datę dzienną zgonu zapisuje Rocz. kap. krak.¹⁶) i Rocz. Małop.¹⁷) pod dniem 10 listopada; też samą datę przekazują także Rocz. Tras.^1S), Rocz. Franc. krak.^1!1) i Kron. Wielk.²⁰) z dodatkiem, że pogrzeb odbył się w Skale 13 listopada, a translaeya zwłok do Krakowa 22 maja lub 21 czerwca lub 1 lipca. Nie wchodząc w rozstrzygnięcie obojętnej dla nas kwestyi, która z trzech przy końcu podanych dat jest prawdziwą, zwracam uwagę na to, że translaeya odbyła się w każdym razie już r. 1269; i tą właśnie okolicznością tłomaczę zmyloną datę roczną śmierci, podaną w Rocz. kap. krak., który, lubo znał i zapisał dobrą datę dzienną, podał ją pod rokiem translacyi a nie śmierci. W Vita S. Salom.²¹) znajdujemy odmienne określenie: Salomea miała zachorować 10 listopada, a umrzeć dopiero w tydzień potem. 17 listopada. Jakkolwiek pomnik ten zajmuje się szczegółowo żywotem Salomei i o przebiegu choroby dokładne opowiada szczegóły, to jednak nie można mu dać pierwszeństwa przed przytoczonymi poprzednio rocznikami; albowiem wiadomości jego, o ile ję skontrolować można, są często bałamutne, a przeto widocznie na złej informacyi oparte ²²), nadto jest to zabytek pisany dopiero w drugiej połowie XIV⁵ w.²³), którego powaga wobec wcześniejszych zapisek rocznikarskich upada. Niniejsza Vita S. Salom, przedłożoną została ²⁴) stolicy apostolskiej w w. XVII, kiedy podjęto starania o beatyfikacyą Salomei, albowiem breve Klemensa X z r. 167 3 ²⁵) przepisało święcić jej pamiątkę również d. 17 listopada; nie można w tern oczywiście upatrywać jakiegokolwiek dowodu przeciw rocznikom. Zagmatwaną jest także sprawa daty śmierci u Długosza^2,i), który wyczytawszy w Vita S. Salom, wiadomość o siedmiodniowej chorobie Salomei i pomieszawszy ją z przekazem o cudzie, jaki się miał zaraz po jej śmierci wydarzyć (ciało nie podlegało zepsuciu), a wreszcie skombinowawszy te szczegóły z podaną w rocznikach datą 10 listopada, twierdzi, że Salomea umarła 3 listopada, a 10 listopada już pochowaną została.

Ustalonej w ten sposób dacie śmierci Salomei, 10 listopada 1268 r. (lub jakiejkolwiek innej w przytoczonych źródłach podanej) zdawałby się sprzeciwiać dokument Agnieszki, ksieni klasztoru skalskiego, z r. 1274 (bez daty dziennej) ²‘). Agnieszka daje tu zezwolenie na lokowanie jednej z posiadłości klasztornych na prawie niemieckiem de roluntate sororis Salomee, pro cuins reverencia predictum nostrum monasterium est fundatum. Wzmianki owej nie można odnosić do Salomei, księżniczki mazowieckiej, córki Konrada I {VI. 13.) lub Ziemowita I (IX. 3.), z których jedna podówczas przebywać mogła w Skale, nie one bowiem, tylko Salomea

1

1) Kod. dypl. Malop. I. nr. 46. 47. — 2) Ibid. I. nr. 75. — 3) Ibid. I. nr. 44. Nadto w dwu innych dokumentach,,

2

ibid. I. nr. 58. 59, które jednak są podrobione. Por. Ulanowski, O załóż. klaszt. św. Andrzeja w Krak. 20. 25. — 4) Mon.

3

Pol. IV. 781. 783. — 5) Że Salomea nie była ksienią, podniósł już Ulanowski, O załóż, klaszt. św. Andrzeja 31. 34. —

4

Kod. dypl. Małop. I. nr. 76. — 7) Mon. Pol. II. 840. — 8) ibid. II. 840. — 9) Ibid. III. 48. — 10) Ibid. III. 170. 171. —

5

H) Ibid IV. 781. — 12) Ibid. II. 593. — 13) Hist. Pol. II. 407. — 14) Mon. Pol. II. 813. - 15) Ibid. III. 171.— 16) Ibid.

6

II. 813. — 17) Ibid. III. 170. 171. — 18) Ibid. II. 840. — 19) Ibid. III. 48. 49. — 20) Ibid. II. 594. — 21) ibid. IV. 781.—

7

22) Kilka tego rodzaju błędów wytknęliśmy już poprzednio, jako to: błędne obliczenie lat panowania Kolomana, tudzież zakon

8

nej kondycyi Salomei; błędną wiadomość o oporze Leszka przeciw zamierzonemu małżeństwu Salomei z Kolomanem. Ulano

9

wski, Szkice krytyczne z w. XIII w Rozpr. Akad. Umiej. Wydz hist.-fil. XX. 99 i n. wykazał temu zabytkowi także wielkie

10

bałamuctwo w opowieści o translacyi ciała Salomei, którego argumentów, jak sądzę, nie obalają uwagi Kętrzyńskiego w Mon.

11

Pol. V. 1014 i n. — 23) Ulanowski, Szkice kryt. 91 i n. przeciw Kętrzyńskiemu, który przyjmuje, że pisany był pod koniec

12

XIII w. — 24) Por. str. 279 uw. 4. — 25) p₀r. str. 279 uw. 4. — 26) Hist. Pol. II. 408. — 27) Kod. dypl. Małop. I. nr. 86.