25751

•    Rousseau nie był prekursorem idei suwerenności władzy ludu (był nim Marsyliusz z Padwy), podkreślił on jedynie. Ze jej cechą jest niezbywalność

•    zwierzchnictwo ludu to wykonywanie woli powszechnej (wola ta zależy od zachowania wolności)

•    twierdził, że suwerenności nie można oddać ani królowi, ani posłom w parlamencie

•    Rousseau tęsknił za demokracją bezpośrednią (zdawał sobie jednak sprawę, że przy ogromie państwa zasada ta napotkałaby na techniczne trudności)

•    odrzucał monteskiuszowski podział władzy (jego zdaniem władza jest niepodzielna każda ustawa powinna traktować obywateli zawsze jako członków całości

•    wola powszechna, zdaniem Rousseau, symbolizuje interes ogółu (powszechny) - bez niej nie może istnieć żadne społeczeństwo

•    popierał głosowania większością („zdanie większości jest wolą wszystkich")

•    był przeciwnikiem partii politycznych („fałszują wolę ludu")

•    suwereimość ludu oznacza również wyłączność prawodawczą (ustawy tworzy lud i j e respektuje)

•    Rousseau podzielał różne foimy rządów (inonarchiczne. arystokratyczne, demokratyczne), nad którymi kontrolę sprawowałby suwerenny lud

•    miał świadomość nierealności pełnych rządów demokratycznych

•    monarchia, jego zdaniem, nadmiernie wykazuje skłonności ku absolutyzmowi - ma wiele istotnych wad. może być realizowana wyłącznie w bogatych państwach

•    twierdził, że od rządu monarchicznego znacznie lepszy jest rząd arystokratyczny („najlepiej gdy mądrzy rządzą państwem")

a teoretyk drobnomieszczaństwa:

•    Rousseau wierzył, źc możliwe jest pełne oddzielenie rządu od legislatywy, a suwerenność ludu jest „lekiem na wszelkie choroby cywilizacji"

•    postulował wprowadzenie „instrumentów" umożliwiających ludowi realizację swych suwerennych obowiązków (walka z interesami partykularnymi)

•    Rousseau, inaczej niż liberałowie, domagał się interweniowania w sferę wielkiej własności - sam opowiadał się za drobną własnością (patron drobnego mieszczaństwa i drobnej wytwórczości)

•    popierał obywatelskie wychowanie (patriotyzm, kult równości, wolności, własności)

•    podobnie jak Hobbes popierał utylitarną rolę religii

Pomimo silnej warstwy utopii dorobek Rousseau był poważny. Dał on uzasadnienie mieszczańskiej demokracji, jako systemu politycznego, przyczynił się do jego rozpowszechnienia.

Poglądy J.Bodina

Jean Bodin: (1530-1596), francuski prawnik (wykładał prawo w Tuluzie i Paryżu), w młodości związany był z zakonem karmelitów (oskarżony o herezję zostaje zwolniony ze ślubów), autor wielu prac, m in. „Sześciu ksiąg o Rzeczypospolitej".

•    poglądy Bodina:

•    odrzucał Biblię jako źródło dowodzenia (podstawą badań jest doświadczenie - empiryzm)

•    był erudytą i twórcą historycznej metody w prawoznawstwie

•    był twórcą tezy o suwerenności władzy państwowej (przyczyniła się ona do ogólnego rozwoju „nowożytnej” doktryny politycznej i prawnej)