Działania mające na celu opanowanie i przejęcie władzy przez komunistów trwały jeszcze w okresie walk na frontach II Wojny Światowej. Obszar na zachód i południe od Związku Radzieckiego uważany był od dawna za sowiecką strefę wpływów. Sami Alianci nie kwestionowali głośno tego stanu rzeczy, postrzegając Związek Radziecki za największego ich sprzymierzeńca w walce z hitlerowskimi Niemcami. Nic zatem dziwnego, iż przyzwalali na akty agresji Sowietów wobec suwerenności państw sąsiednich. Sowieci kolejno anektowali (dokonywaj agresji) terytoria prowadząc politykę faktów dokonanych. Wraz z regularnymi oddziałami wojskowymi, w ślad za nimi szły oddziały propagandy i aktywistów komunistycznych, których zadaniem było przekonanie miejscowej ludności do słuszności idei komunizmu. Często spotykały się one z jawną i otwartą wrogością tej ludności. Umacnianiem władzy komunistycznej zajmował się aparat polityczny, który organizował prowizoryczne wybory (prawie zawsze sfałszowane) do organów przedstawicielskich naprędce formowanych na zaanektowanych obszarach. Zdecydowaną większość w nich stanowili zwolennicy władzy ludowej, którzy „zatwierdzali” sytuację i wyrażali aprobatę dla oddania się „pod opiekę” Związku Sowieckiego. Komuniści przejmując władzę w krajach bloku wschodniego, wprowadzali ustrój tzw. „demokracji ludowej” - w której to nazwie - jak łatwo zauważyć - kryla się polityczna manipulacja. Teoretyczną władzę miał sprawować demokratyczny parlament składający się z przedstawicieli wybranych przez lud. Władza rzeczywista skupiona była w kierownictwach partii komunistycznych
Opanowując Europę Środkową i Europą Wschodnią komuniści zastosowali podobny, chodź realizowany w różnych krajach w odmiennym tempie model zwany potocznie „taktyką salami”. Była to polityka, polegająca na początkowym uznaniu ustrojowego status quo (stan istniejący, stan prawny lub polityczny istniejący w danej chwili) następnie na rozbijaniu i opanowywaniu struktur administracyjnych, infiltrowaniu policji i wojska, dalej - na prowadzeniu czystek pod hasłem karania kolaboracji z liitlerowcami i walki z reakcją, na wszczynaniu zmasowanych akcji propagandowych przeciw rywalom, dzieleniu i osłabianiu niechętnych grup i sil społecznych podporządkowywaniu sobie innych partii politycznych i wchłonięciu partii socjalistycznych. Aż do zmonopolizowania sceny politycznej w danym kraju
Spośród krajów tzw.” Demokracji ludowej” najbardziej gwałtowne przejęcie władzy przez komunistów miało miejsce w Polsce. Uzyskawszy w Teheranie zgodę aliantów zachodnich na przesunięcie granic polski na zachód, Stalin przystąpił do formowania władz polskich zależnych od ZSSR. Jeszcze w czasie II wojny światowej 22 lipca 1944 roku ogłoszono Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego powołanego dzień wcześniej w Lublinie przez Krajową Radę Narodową. Chociaż tak naprawdę PKWN powstał jeszcze wcześniej w Moskwie, ale tu wykorzystano politycznie znaczenie faktu, iż komitet został powołany przez Polaków, a nie władze obcego państwa. Armia Czerwona stacjonująca na ziemiach polskich w trakcie „wyzwalanie kraju” oraz NKWD skutecznie rozprawiała się z opozycją i ludźmi związanymi z rządem na uchodźstwie. Po zakończeniu działań wojennych w Europie przedstawiciele Wielkiej Trójki doprowadzili do powołania 28 czerwca 1945 r. w Moskwie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z Edwardem Osóbką Morawskim na czele, pod kontrolą komunistów, a wicepremierem został Stanisław Mikołajczyk. Jednak szybko popadł on w niełaskę ówczesnej władzy, a jego partia została wyeliminowana. Przypieczętowaniem całkowitego przejęcia rządów przez działaczy związanych z Kremlem były sfałszowane wyniki referendum w 1946 roku.
Komuniści zorganizowali referendum, w którym obywatele mieli się wypowiedzieć, czy są za: zniesieniem Senatu, zachodnią granicą na Odrze i Nysie Łużyckiej oraz reformę rolną i nacjonalizację przemysłu. Pozytywna odpowiedź na te trzy pytania służyła komunistom jako dowód rzekomego poparcia, a referendum stało się polem doświadczalnym dla nowej władzy.
Komuniści w atmosferze terroru policyjnego i zbrojnej walki z oporem społecznym przeprowadzili 17 stycznia 1947 wybory parlamentarne, które wyniki również zostały sfałszowane. Według danych komunistyczny Blok Stronnictw Demokratycznych z PPR (Polska Partia Robotnicza) uzyskał 80% głosów, a PSL tylko 10%, podczas gdy według niezależnych ocen PSL miał uzyskać ok. 75%. Dzięki zwycięstwu w tych wyborach PPR utworzyło Rząd z Józefem Cyrankiewiczem na czele (PPS).
2