26465

od 1867r. rozciągnięto na hrabstwa. W 1885r. dokonano nowego podziału kraju na kręgi wyborcze.

Prawa wyborcze kobiet

Pozostał do załatwienia problem praw wyborczych kobiet: zaczęły się ich domagać pod koniec lat 60 XIX wieku. W latach 1869-1907 kobiety stopniowo uzyskiwały czynne i bierne prawa wyborcze w coraz ważniejszych wyborach samorządowych, od lat 70 obejmowały już mniej liczące się lokalne urzędy. Impulsem dla bojowniczek o prawa wyborcze do parlamentu, sufrażystek, stało się równouprawnienie polityczne kobiet w dominiach: Nowej Zelandii (1893r.) i Australii (190Ir.) Pierwsze lata XX w. (aż do 1914r.)wypełniły działania sufrażystek (atakowały ministrów, policjantów, wrzucały materiały wybuchowe do skrzynek pocztowych)

Reformy roku 1911

Wtedy właśnie Izba Gmin otworzyła się dla kandydatów niezamożnych, pojawiły się diety poselskie w wysokości 400 funtów rocznie. Dokonało się zasadnicze osłabienie niedemokratycznej Izby Lordów. Utraciła ona możliwość obalania rządu, ale nadal dysponowała prawem absolutnego weta w stosunku do projektów ustaw uchwalanych przez Izbę Gmin.

Reforma wyborcza Lloyda George’a (1918r.)

Reforma ta wprowadziła zasadę wyborów powszechnych (1918r.), przyznała prawa wyborcze kobietom; jednakże mężczyzna głosował po ukończeniu 21 lat, zaś kobieta po ukończeniu 30. Zrównanie praw kobiet i mężczyzn do głosowania od 21 roku życia nastąpiło w 1928r. Zaś od 1968r. glosować mogli od 18 roku życia.

Ostatnim reliktem nierówności było w Wielkiej Brytanii tzw. głosowanie pluralne. Polegające na tym, że niewielkie grupy wyborców miały więcej niż jeden głos. Zniesiono je w 1948r.

Reformy samorządów lokalnych i prawa wyborczego dla organów samorządowych

Po utworzeniu rad miejskich (1835r.) rady lirabstw powstały dopiero w 1888r. Wreszcie w 1894r. utworzono rady parafialne. System wyborczy samorządowy różnił się od parlamentarnego i nie był jednolity. Kobiety uzyskały szybciej czynne i bierne prawa wyborcze w wyborach samorządowych niż w parlamentarnych, proces dopuszczenia ich do urn zaczął się już w 1869r.

O miejsca w radach miejskich, zwłaszcza wielkich miast, zabiegały wielkie partie: konserwatyści, liberałowie, później i Partia pracy. Inaczej było w regionach wiejskich: radni w hrabstwach i parafiach często woleli pozostawać niezależni.

Demokracja w ustroju brytyjskim dokonywała się stosunkowo powoli, na raty. Kolejne reformy polityczne nie zaspokajały pragnień zwolenników demokracji, niosły rozczarowanie, ale nie prowokowały jakiś ostrych ataków agresji. Demokracja ma przecież nie tylko wymiar polityczny (zmienia system rządzenia), ale i wyciska piętno na życiu społecznym. Reformy polityczne były więc obudowane również stopniowymi, lecz konsekwentnymi reformami socjalnymi.