18079

4.    Na czym polega błąd ekwiwokacji? Podaj przykład

Błąd ekwiwokacji występuje wówczas, gdy wyrażenie wieloznaczne występuje przynajmniej dwukrotnie w wypowiedzi i jest ono użyte w różnych znaczeniach, jednocześnie wypowiedź ta zakłada, że użyty wieloznaczny element ma jednakowe znaczenie, np. „Każdy metal jest pierwiastkiem. Mosiądz jest metalem, a więc jest pierwiastkiem”. Pierwszym zdaniu słowo „metal” powinno rozumiane być w sensie czysto chemicznym, to znaczy metal jednorodny, natomiast w zdaniu drugim słowo „metal” występuje w sensie fizycznym -posiada własności metalu, jednakże mosiądz jest stopem metali - nie pierwiastkiem.

5.    Sędzia zwraca się do świadka z pytaniem: „W jakim kapeluszu był oskarżony, gdy świadek widział go na miejscu kradzieży?”. Na czym polega nieprawidłowość postawionego pytania przez sędziego ?

Sędzia postawił oskarżonemu pytanie sugestywne, pytając „W jakim kapeluszu był oskarżony..” sugeruje, że oskarżony nosił kapelusz. Prawidłowo postawione pytanie powinno brzmieć: „Jak był ubrany oskarżony, gdy świadek widział go na miejscu kradzieży”.

6.    Na czym polega wadliwość wyrażenia zwanego amfibolią albo amfibologią?

Amfibolia (amfibologia) jest to błąd logiczno-językowy polegający na zastosowaniu wieloznacznej konstrukcji zdania (wieloznacznej budowy składniowej). Błąd amfibologii popełniany jest nieświadomie

7.    Podaj główne błędy w definiowaniu oraz klasyczny sposób definiowania.

Formułując definicje należy wystrzegać się błędów, które spowodują że definicja nie będzie zrozumiała dla odbiorcy. Jednym z błędów definicji nominalnych jest błędne koło Circulus In definiendo , polega on na określaniu definiowanego wyrazu poprzez odwołanie się do niego samego. Rozróżniamy dwie postacie błędnego koła w definiowaniu:

•    Błąd idem per idem, czyli „to samo przez to samo” zwany również błędnym kołem bezpośrednim - polega on na użyciu wyrazu definiowanego w definicji, np. definicja „współpracy” wedle ustawy to „świadoma i tajna współpraca z ogniwami operacyjnymi lub śledczymi organów bezpieczeństwa państwa w charakterze tajnego informatora lub pomocnika przy operacyjnym zdobywaniu informacji”, bez wątpienia został popełniony tu błąd idem per idem, słowo współpraca powinno zostać zastąpione wyrazem definiującym „współpracę”.

•    Błędne koło pośrednie - występuje wówczas, gdy definiując wyraz A używamy wyrazu B, który kolejno zdefiniowany jest wyrazem C, a do określenia wyrazu C użyjemy wyrazu A, np. „Wyrok sądowy to decyzja sędziego co do istoty sprawy sądowej, a sędzia to osoba uprawniona do wydawania wyroków sądowych”.

Następnym błędem jest błąd ignotum per ignotum , czyli „nieznane przez nieznane”. Polega on na użyciu wyrazu nieznanego dla odbiorcy jako równoważnika słowa definiowanego, np. wyjaśnienie wyrazu „polopiryna” poprzez wyrażenie „kwas acetylosalicylowy” nie będzie klarowne dla osoby nie znającej owego wyrażenia.

W poprawnie sformułowanej definicji zakres definiendum powinien być zamienny z zakresem definiensa, w przeciwnym razie definicja obarczona jest błędem nieadekwatności. Jeśli zakres definiensa jest nadrzędny w stosunku do zakresu definiendum mamy do czynienia z definicją za szeroką, np. „Prokurator to pracownik prokuratury” — słowo „prokurator” wedle tej definicji ma szersze znaczenie niż w rzeczywistości bowiem pracownikami prokuratury są również kanceliści, woźni czy sprzątaczki, którzy prokuratorami nie są. Jeżeli zakres definiensa nie obejmuje w pełni zakresu definiendum mamy do czynienia z definicją za wąską, np. „Trójkąt to figura geometryczna o trzech równych sobie bokach” - wyjaśnienie