26768

2

Materiałoznawstwo - stopy metali nieżelaznych - Aluminium

Oprócz siluminów można jeszcze wyróżnić stopy aluminium z magnezem o zawartości 5 oraz 10% magnezu. Charakteryzują się dobrymi własnościami mechanicznymi, odpornością na korozję w wodzie morskiej, którą można zwiększyć poprzez dodatek manganu w ilości około 1%.

Przedmioty od których nie wymaga się bardzo wysokich własności mechanicznych można wykonywać ze stopu aluminium z miedzią o zawartości miedzi 4-j-13%. Charakteryzują się niewielkim spadkiem wytrzymałości w podwyższonych temperaturach. Dodatek niklu polepsza lejność i równocześnie stop taki zachowuje prawie stałą wytrzymałość na rozciąganie przy podgrzewaniu do temperatury 200°G

b. lekkie stopy przerabialne plastycznie:

Własności wytrzymałościowe stopów aluminium zależą nie tylko od gatunku stopu, ale także od

rodzaju wyrobu i stopnia utwardzenia. Dlatego są one podane w normach poszczególnych wyrobów.

Z pośród stopów do obróbki plastycznej można wyróżnić kilka cliarakterystycznych grup:

-    stopy aluminium z manganem oraz z magnezem (PA43-j-PAl), charakteryzujące się lepszymi własnościami wytrzymałościowymi i większą odpornością na korozję niż czyste aluminium. Mangan jest jedynym składnikiem, który nie pogarsza, ale polepsza własności antykorozyjne.

-    stopy aluminium z manganem, magnezem i krzemem (PA38-rPA10), charakteryzujące się dobrą podatnością do obróbki plastycznej. Nadają się dobrze do polerowania mechanicznego oraz do wytwarzania ochronnych, anodowych powłok tlenkowych.

-    stopy typu duraluminium (PA6-rPA25) są stopami wieloskładnikowymi. Należą one do stopów o wyższej wytrzymałości. Zawierają trzy podstawowe dodatki: miedź 3-r5,5%, magnez 0,5-r2% i mangan 1%. Wszystkie te stopy podlegają znacznemu umocnieniu w wyniku przesycania i utwardzania naturalnego lub sztucznego. Zwiększenie stężenia miedzi oraz magnezu powoduje podwyższenie własności wytrzymałościowych i obniżenie własności plastycznych. Ich wadą jest mała odporność na korozję, dlatego w celu zwiększenia tej odporności poddaje się go platerowaniu czystym aluminium.

-    stopy odporne na podwyższone temperatury (PA29-rPA30). Są to stopy wieloskładnikowe (Al, Cu, Mg, Ni, Fe, Ti) charakteryzujące się dobrą odpornością na korozję i erozję, pracujące w temperaturze do około 300°C. Własności tych stopów w temperaturze pokojowej są jednak niższe niż durali i dlatego nie należy z nich wykonywać elementów pracujących wyłącznie w temperaturze pokojowej.

-    stopy na elementy i konstrukcje wysoko obciążone (PA31-rPA47), które są również stopami wieloskładnikowymi zawierającymi Al, Zn, Cu, Mg, Mn, Zr, Cr, Ti. Wykazują najwyższe własności wytrzymałościowe ze stopów aluminium. . Ich wytrzymałość na rozciąganie w stanie utwardzonym dyspersyjnie R_m = 700 MPa, a granica plastyczności R012 = 600 MPa. Niestety są mało odporne na korozję, szczególnie naprężeniową i dlatego poddaje się procesowi platerowania aluminium.

Jan Wrona