27446

•    Wprowadzenie do argumentacji prawniczej boni mores i możliwość uznania nieważności umowy z uwagi na jego sprzeczność z dobrymi obyczajami.

•    W antycznym rzymie pojęcie boni mores łączono z mores maiorum, takie było ich źródło. Obowiązywanie standardu społecznego. W ius commune łączono dobre obyczaje z obyczajami religijnymi. Współcześnie kategoria sprzeczności też istnieje, ale jest już bardziej uniwersalna. Zatem klauzula istnieje od czasów rzymskich, ale uznanie zgody lub jej braku może wyglądać różnie, jest to bardzo elastyczne. Instrument adaptowania skutków prawnych to tego, co uważamy za przekonujące.

10. Dobra wiara (bona fides)

•    Pojęcie bliskie dobrym obyczajom

•    Klauzula ex fide bona - zasądź tyle, ile należy się zgodnie z dobrą wiarą. Idea modernizacji prawa. Wprowadzona nie później jak w III wieku przed naszą erą. Zapewniała sędziemu więcej swobody przy rozstrzyganiu konfliktów. Powinien myśl iudex magnus jednak - wielki sędzia, który ogranicza nieco swobodę orzekania.

•    Myśl prawników rzymskich, że prawo może się zmieniać, ale rozumienie i stosowanie prawa powinno odnosić się do przekonania, że istnieją jakieś stałe, uniwersalne wartości.

•    Wartości decydujące o rozumieniu dobrej wiary - honeste vivere, alterum non laedere, suum quique tribuere tzw. praecepta iuris: żyć uczciwie, nie wyrządzać każdemu skody, oddać każdemu, co jego. Na gruncie konkretnych przypadków prawnicy rozstrzygali je w odniesieniu do tych wartości.