27463

Wejście w sytuację spadkodawcy - nabycie spadku

•    Powołanie do dziedziczenia (delatio) nabycie spadku (adquisitio)

•    Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius, quod defunctus habuerit -dziedziczenie - wejście w sytuację zmarłego. Pytanie kiedy? Dokładnie w tej sekundzie, kiedy on umiera? Może przecież on mieć więcej długów, jak pozytywnego majątku. Dlatego rozróżniano powołanie do dziedziczenia i nabycie spadku. Powołanie do dziedziczenia następuje w chwili śmierci spadkodawcy, a nabycie spadku, to rzeczywiste wstąpienie w sytuację prawną zmarłego.

•    Dziedziczenie testamentowe: W antycznym prawie rzymskim wyróżniono grupę przypadków, w których zachodzi tożsamość tj. jednoczesność delatio i adquisitio. W momencie śmierci spadkodawcy spadkobierca wchodził w jego sytuacje prawną. Dotyczy to spadkodawców koniecznych tzn. necessari. Byli to spadkobiercy, którzy bezpośrednio podlegali władzy ojcowskiej zmarłego. Wszyscy dziedziece koniecznie z mocy prawa nabywają spadek po osobie, spod której potestas albo dominium wyszły. Dostrzeżono tu problem ryzyka związanego z zadłużeniem spadku. Odpowiedzią na to pytanie jest beneficjum abstinendi czyli dobrodziejstwo (uprawnienie) do tego, aby zrezygnować z sytuacji dziedzica. Dziedzicem koniecznym byli też niewolnicy. Niewolnik wyzwolony i ustanowiony dziedzicem mógł ubiegać się o separatio czyli oddzielenie majątku spadkowego, co miało ten sens praktyczny, że spłata długu zmarłego następowała tylko z majątku spadkowego.

•    Wszyscy pozostali, którzy nie byli zaliczani do kategorii dziedziców koniecznych, nie wstępowali w sytuacje prawną zmarłego w momencie śmierci. Zatem rozdzielenie w czasie. Mogli się zastanowić, czy chcą być spadkobiercami po danej osobie, czy nie. Dwa psosoby wyrażenia woli:

o Formalne oświadczenie cretio

o W sposób konkludentny - pro herede gestio; ten, kto został ustanowiony spadkobiercą, zachowuje się tak, jakby nim już był dochodzenie wierzytelności lub spłata długu spadkowego, zbycie dobra lub wyzwolenie niewonika spadkodawcy; administracja majątkiem dla zapewnienia uprawy pół, zaopatrzenia dla niewolników i zwierzą, nawet używanie lub bywanie dóbr, codo których powołany ma mulne przekonanie, że należą do spadku

•    Spadek leżący - reprezentuje on osobę zmarłego, zmarły formalnie nadal jest jego właścicielem. Jednak nie mogło to być za długo, dlatego wypracowano pro hedere gestio.

•    Jak widać rzymianie mieli dwa modele, jeden dla koniecznych dziedziców, jeden jak nie. W prawie polskim z chwilą śmierci zmarłego spadkobiercy od razu wchodzą w jego sytuację prawną - podobne do rzymskich dziedziców koniecznych. Istnieje ius abstinendi, czyli możliwość odrzucenia spadku w określonym terminie. Z drugiej strony w prawie austriackim przyjęto model rozdzielenia między chwilą powołania do dziedziczenia, a nabycia spadku. Doświadczenie rzymskie pokazuje, że można iść różnymi drogami.