27688

stworzenia), z drugiej strony d tego. w jaki sposób dają się logicznie uporządkować. Te dwa porządki- historyczny i logiczny ściśle sobie odpowiadająi zgodnie z nimi nauki tworzą następującą hierarchię: matematyka, astronomia, fizyka, chemia, biologia i socjologia Nauki te zostały ustawione wg

-    stopnia malejącej ogólności i abstrakcyjności • stopnia rosnącej złożoności

-    stopnia większej doniosłości praktycznej

Matematyka jest najbardziej abstrakcyjna, najprostsza i najmniej praktyczna nie potrzebuje korzystać z dorobku żadnych innych nauk. a socjologia jest najbardziej konkretna, złożona i praktyczna oraz musi wykorzystywać wyniki nauk wcześniejszych.

Problem relacji między socjologią a innymi naukami był jednym z ważniejszych problemów Comta Z jednej strony zakładał, że bez dorobku innych nauk nie mogłaby powstać, a z drugiej był przekonany, że całkowicie się różni od procedur tamtych nauk. Chodzi tu główtue o rozkładanie badanego przedmiotu na części, co jest niezbędne w naukach o przyrodzie nieożywionej, a co okazuje się irracjonalne w biologii czy socjologii. Społeczeństwo, tak samo jak ludzki organizm jest złożoną i nieredukowalną do swoich części całością, w związku z czym poznanie samych części jest bezużyteczne, części dla socjologa ismieją reabiie tylko w obrębie całości i tylko tak je trzeba badać. Poza całością stają się tylko metafizycznymi abstrakcjami. Zbiorowość nie jest tylko sumą jednostek.

Antyredukcjonizm Comta zadecydował też o jego negatywnym stosimku do dwóch popularnych nauk o człowieku: psychologii i ekonomii politycznej. Nie znalazł dla nich miejsca w swoim systemie nauk i krytykował je za rozkładanie społecznych całości na części. Uważał to za relikt myślenia metafizycznego, które nauka pozytywna musi przezwyciężyć.

Idea jedności nauki nie była u Comta tożsama z ideą bezwzględnej jedności metod stosowanych przez różne nauki. Wykazywał że metody nauki społecznej muszą się różnić od metod innych nauk pozytywnych, nawet od biologii.

■    Stosując metody znane innym naukom, czyli obserwację, eksperyment i metodę porównawczą, socjolog musi się liczyć z koniecznością ich modyfikacji

■    Socjolog nie może poprzestać na tych metodach, ponieważ jego przedmiot wymaga także stosowania metody historycznej, bez której inne nauki mogą się obejść. Poza tym. musi porównywać nie tylko stany różnych społeczeństw ( do czego ogranicza się m. porównawcza), ale też kolejne stany samego społeczeństwa następujące po sobie w czasie.

Socjologia jest nauką pozytywną nie dlatego, że korzysta z gotowych metod nauk pozyt czy wyjaśnia badane przez siebie zjawiska za pomocą odkrytych przez nie praw. ale dlatego, że tak samo jak one przezwycięża pozostałości myślenia teologicznego i metafizycznego, gromadzi empirycznie sprawdzalną wiedzę i odkrywa prawa pozwalające przewidywać dalszy przebieg badanych procesów i na nie oddziaływać.

Przedmiot i zadania socjologii

Socjologia u Comta pojawia się jako wynik refleksji nad kryzysem społeczeństwa i jako dopełnienie systemu filozoficznego, który dzięki niemiał uzyskać praktyczne znaczenie społeczne. Socjologia jest uważana za podsumowanie poszukiwali poprzedników Comta. więc twierdzenie.ze to on jest jej twórcą jest dyskusyjne. Wiadomo na pewno, że stworzył nazwę tej nauki, a wprowadził ją dopiero w czwartym tomie „Kursu filozofii..'', kiedy termin „fizyka społeczna" pierwotnie używany przez Saint-Simona został zajęty przez Qeteleta, z którym Comte nie chciał być kojarzony.

Nazwy socjologia używał zamiemue z innymi.

Warto się zastanowić co nowego, w porównaniu ze swoimi poprzednikami Comte wniósł do wiedzy o społeczeństwie. Nie należał o n wbrew swojemu przekonaniu, do myślicieli odkrywców, którzy wytyczają nowe drogi, ale do tych, którzy umieją pracowicie kontynuować i łączyć elementy w pewną całość. Przede wszystkim był kontynuatorem Saint- Simona, z którym współpracował przez 7 lat jako sekretarz. To S-S sformułował ważne idee uważane za wynalazek Comta - Ida „pozytywności”. „fizyki społecznej”, rozwoju ludzkości przez 3 stadia, kryzysu społ i dróg jego przezwyciężenia itd.

Wiele idei Comta miało w jego epoce charakter obiegowy lub pochodziło z dzieł znanych pisarzy :

-    Monteskiusza, Rousseau. Condorceta - idea postępu

-    de Bonalda i de Maistre’a - idea ładu Itp.

Najwyżej cenił sobie Arystotelesa i Hobbesa. nie ukrywał swoich „długów” intelektualnych", przemilczał jedynie zobowiązania wobec S-S. Każda idea Comta była już wcześniej obecna europejskiej filozofii i myśli społecznej, nowe było ndiomiast stworzenie z ty di idei całości.

Dążenie do syntezy tych idei najpebuej objawiło się w skojarzeniu w nierozłączną parę pojęć postępu i porządku. które były własnością przeciwstawnych sobie szkół myślenia i obozów politycznych. Pierwsze było wynalazkiem Oświecenia i narzędziem burzycieli tradycyjnego społ. drugie wynalazkiem jego krytyków i służyło obrońcom tradycyjnego społ. Ta opozycja stopniowo ulegała osłabieniu, w miarę jak konserwatyści dopuszczali do siebie myśl o nieuchronności i potrzebie