29280

Finansowanie deficytu budżetowego

Deficyt budżetowy może oddziaływać na gospodarkę różnymi kanałami powodując określone zmiany zarówno wielkości realnych, jak i w sferze regulacji gospodarki. Z reguły przyjmuje się, że wpływ deficytu na gospodarkę może zależeć od sposobu jego finansowania.

Nadwyżki wydatków budżetu państwa nad jego wpływami (inaczej potrzeby pożyczkowe sektora publicznego) może być finansowana przy użyciu kilku różnych instrumentów:

1.    Ulokowanie całości wyemitowanych przez Skarb Państwa obligacji w banku centralnym.

Jest to nic innego jak emisja pieniądza. W pierwszym etapie, w tym samym stopniu rośnie zarówno podaż pieniądza Mo (czyli baza monetarna) jak i szerzej rozumiana podaż pieniądza. Po czym następuje wtórna ekspansja depozytów (pieniądza wkładowego) z racji rezerw banków komercyjnych.

2.    Sprzedaż obligacji bankom komercyjnym.

Może mieć ona różny wpływ na podaż pieniądza w zależności od tego, jak dług państwa zostanie potraktowany przez banki komercyjne. Jeśli natomiast wzrostowi zasobów obligacji rządowych nie towarzyszy zmniejszenie zasobów innych aktywów, to efektem będzie wzrost szeroko rozumianej podaży pieniądza (choć bez wzrostu bazy monetarnej). Zasoby gotówkowe banków obniżają na korzyść zasobów pozabankowych sektora prywatnego. Wpłynie to na konieczność zwiększania rezerwy gotówkowej w banku centralnym pod wpływem wzrostu wkładów.

3.    Ulokowanie obligacji w pozabankowym sektorze prywatnym.

Ta operacja jest niepieniężnym finansowaniem deficytu budżetowego. Zakup obligacji przez podmioty prywatne oznacza przemieszczanie się zasobów pieniężnych na rzecz państwa. Nadwyżka wydatków państwa nad jego dochodami (pieniądz „zasilający” gospodarkę) jest więc dokładnie równa obniżeniu zasobów pieniądza u nabywców obligacji. Zarówno baza monetarna jak i szeroko definiowana podaż pieniądza pozostają bez zmian.

4.    Sprzedaż obligacji podmiotom zagranicznym lub obniżenie poziomu rezerw dewizowych państwa.

Wpływ tego sposobu finansowania wydatków państwa na podaż pieniądza zależy od kursu walutowego. Przy kursie płynnym, gdy władze pieniężne nie interweniują na rynku walutowym, finansowanie deficytu kapitałem zewnętrznym nie powoduje wzrostu podaży pieniądza. Wycofanie w ten sposób z obiegu zasoby pieniądza krajowego wracają do sektora prywatnego. Ani baza monetarna, ani szeroko rozumiana podaż pieniądza nie ulegnie zmiany. Niepieniężna finansowanie deficytu przy wykorzystaniu środków dewizowych możliwe jest jedynie w warunkach płynnego kursu walutowego. Przy kursie stałym sprowadza się do zwiększenia bazy monetarnej.

Z powyższych rozwiązań wynika, że finansowanie deficytu budżetowego bez rozszerzenia krajowego obiegu pieniężnego zrealizowane być może jedynie poprzez sprzedaż obligacji rządowych w pozabankowym sektorze prywatnym bądź w sektorze zagranicznym w warunkach płynnego kursu walutowego.