29645

obwodowym zależy od ilości poszczególnych włókien tworzących dany nerw.

Szybkość przewodzeiua w nerwach obwodowych maleje przy obniżaniu temperatuiy lub w trakcie niedokrwienia nerwu, a także wskutek działania różnych czynników uszkadzających (urazy, zatmcia, zaburzenia przemiany materii np. w cukrzycy).

Podział układu nerwowego

Układ nerwowy człowieka dzieli się na dwie zasadnicze części.

-    ośrodkowy (centralny) układ nerwowy

-    obwodowy układ nerwowy, czyli system nerwów i zakończeń nerwowych wraz z narządami zmysłu.

Ten podział jest oczywiście dość sztuczny, ponieważ, tak naprawdę, oba układy są ściśle anatomicznie i fizjologicznie ze sobą powiązane. Jednak podział ról i kompetencji jest jednoznaczny:

obwodowy układ nerwowy służy do przenoszenia (przewodzenia) bodźców (informacji) od tkanek i narządów (w tym narządów zmysłów) do "centrum", lub z powrotem - od "centrum" do narządów i tkanek, ośrodkowy układ nerwowy te informacje "centralizuje", tzn. gromadzi i przetwarza.

Obwodowy układ nerwowy dzieli się na dwa zasadnicze układy - układ somatyczny (animalny) i układ autonomiczny. Układ somatyczny jest zależny od naszej woli i pozwala na wykonywanie dowolnych czymiości. Układ autonomiczny nie jest podporządkowany naszej woli.

W układzie nerwowym wyróżnia się część autonomiczą, za pomocą której "centrum" bezpośrednio zawiaduje czynnościami narządów wewnętrznych. Jest to tzw. autonomiczny układ nerwowy, który z kolei ma bezpośrednie powiązania z innym systemem integrującym funkcje narządów złożonego żywego organizmu, tj. układem dokrewnym. Układ autonomiczny ma swoją część centralną i obwodową. Podstawowa różnica pomiędzy układem somatycznym i autonomicznym polega na tym, że w układzie autonomicznym istnieją tzw. zwoje wegetatywne, które pełnią funkcje przekaźnikowe. Tych zwojów nie ma w układzie animalnym. Autonomiczny układ nerwowy reguluje czynności wszystkich narządów wewnętrznych. Stan pobudzenia w ośrodkach autonomicznych powoduje wyzwolenie impulsu nerwowego, który przedostaje się za pomocą nerwów autonomicznych do ich zakończeń, znajdujących się w narządach wykonawczych W zakończeniach nerwowych wytwarzane są określone substancje chemiczne zwane neurohormonami (neuromediatorami, neuroprzekaźnikami), które działają na określone receptory i tym samym wywołują określone reakcje.

W obydwu układach czynnikiem warunkującym przenoszenie bodźców są tzw. neuromediatoty. W układzie somatycznym takim neuroprzekaźnikiem jest acetylocholina. YV układzie autonomicznym istnieje zróżnicowanie w zależności, czy jest to włókno przed- czy też pozazwojowe. We włóknach przedzwojowych przekaźnikiem jest acetylocholina. W układzie autonomicznym parasympatycznym przekaźnikiem także jest acetylocholina. W układzie sympatycznym występuje inny neurohormon, którym jest noradrenalina, a także w niewielkim stopniu adrenalina.

Układ nerwowy autonomiczny

Układ nerwowy autonomiczny (bez udziału świadomości) kontroluje czynności narządów wewnętrznych. Składa się z dwóch przeciwstawnych części:

współczulnej

przywspółczulnej.

Ma swoje centra i część obwodową. Część centralna układu autonomicznego jest ściśle związana z ośrodkowym układem nerwowym, bowiem mieści się przede wszystkim w podwzgórzu. Część obwodowa jest wyraźnie wyodrębniona. Znacząca część włókien przywspółczulnych biegnie w nerwie błędnym, w znacznie mniejszym zakresie włókna przywspólczulne wchodzą w skład innych nerwów czaszkowych (III, VII, LX i XI). Ośrodki przywspółczulne są też w odcinku krzyżowym kręgosłupa.

2