29728

2

ZASADA HUMANITARYZMU

W Konstytucji RP znajdujemy szereg postanowień wyrażających tę zasadę. W art. 30 stanowi się, że „Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych”. W innym przepisie czytamy, że „Nikt nie może być poddany torturom, ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się stosowania kar cielesnych.” (art. 40). W tej dyrektywie mieszczą się następujące zakazy:

•    zakaz stosowania tortur

•    zakaz nieludzkiego traktowania

•    zakaz poniżającego traktowania

Poniżające traktowanie nie może wynikać z płci. rasy, koloni skóry, języka, religii, przekonali politycznych, pochodzenia narodowego tub społecznego, przynależności narodowej, majątku, urodzenia lub jakichkolwiek innych przyczyn.

<=> Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 1996 r.

«=> Konwencja Europejska (Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności) z 1950

ZASADY USTROJOWOORGANIZACYJNE PROCESU KARNEGO Zasada prawa do sądu

Prawo do sądu => oznacza z jednej strony prawo jednostki dostępu do sądu, a z drugiej strony wymaga, aby sprawę rozpoznał ustanowiony przez ustawę właściwy, niezależny i bezstronny sąd.

Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych w art. 14 ust. 1 stanowi, że „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia sprawy przez właściwy, niezależny i bezstronny sąd. ustanowiony przez ustawę, przy orzekaniu co do zasadności oskarżenia przeciw niemu w sprawach karnych bądź co do jego praw i obowiązków w sprawach cywilnych."

Art. 6 ust. 1 Konwencji Europejskiej stanowi, że „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą, przy rozstrzyganiu o jego prawacłi i obowiązkach o charakterze cy wihiym albo o zasadności każdego orzeczenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie kaniej.”

Konstymcja RP w art. 45 ust. 1 stanowi, że „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd”. Art. 77ust.2 postanawia, że „Ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw. otwierając drogę sądową każdej jednostce w razie naruszenia jej wolności lub praw".

Sąd => W orzecznictwie organów strasburskich ustalono, że ma to być organ odpowiadający następującym kryteriom:

-    niezależny od egzekutywy i od stron postępowania

-    złożony z sędziów, którzy nie mogą być w każdej chwili odwołani przez organ nominujący

-    przy istnieniu gwarancji i praworządności postępowania

Zasada udziału czynnika społecznego w procesie karnym.

Udział czyiuiika społecznego w procesie może przejawiać się: a/ w składzie organu wydającego rozstrzygnięcia

^ sąd przysięgłych - wykształcony na Wyspach Brytyjskich; klasyczna postać sądu przysięgłych polega na tym, że czynnik społeczny tworzy ławę przysięgłych, która wydaje werdykt co do winy lub niewinności oskarżonego. Sędzia zawodowy przewodniczy rozprawie i on stosuje kwalifikację prawną oraz wymierza karę. Lawa przysięgłych obraduje bez udziału sędziego.

*=> sąd ławniczy - ławnicza postać udziału czyiuiika społecznego w składzie sądu polega na tym. że ławnik staje się zarówno sędzią faktu jak i sędzią prawa, równoprawnym z sędzią zawodowym. „W sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości obywatele biorą udział przez uczestnictwo ławników w rozpoznawaniu spraw przed sądami pierwszej instancji, chyba że ustawy stanowią inaczej” (art. 4 § 1 u.s.p.), „W granicach określonych w ustawie, postępowanie karne odbywa się z udziałem czynnika społecznego” (art. 3k.p.k.)

Ławnicy ludowi pochodzą z wyboru; ławników do sądów okręgowych oraz sądów rejonowych wybierają rady gmin. których obszar jest objęty właściwością tych sądów, w głosowaniu tajnym. Kandydatów na ławników zgłaszają radom gmin prezesi sądów, stowarzyszenia, organizacje i związki zawodowe, zarejestrowane na podstawie przepisów prawa oraz co najmniej 25 obywateli mających czyiuie prawo wyborcze zamieszkujących stale na danym terenie do dnia 31 lipca ostatniego roku kadencji, w trybie który określi Prezydent RP.

b/ w udziale w procesie podmiotów reprezentujących interes społeczny c/ w dostępie obywateli do odbywanych publicznie rozpraw