31384

2. Erozja gleb jest przyspieszonym przez działalność człowieka procesem niszczenia pokrywy glebowej. Może ją wywołać woda. wiatr - a na terenach silniej urzeźbionych- także siła grawitacji. Erozja wodna lub wiatrowa mogą spowodować całkowite zniszczenie profilu glebowego, czyli denudację

Rodzaje erozji:

•    erozja wodna- powierzchniowa, liniowa, wąwozowa rzeczna: brzegowa, denna i wsteczna abrazja

•    erozja wietrzna

•    ruchy masowe- sufozją, soliflukcja, osuwiska

Erozia powierzchniowa zachodzi wtedy, gdy woda spływająca po zboczu unosi ze sobą drobne cząstki glebowe i rozpuszczone sole mineralne bez tworzenia wyraźnych wcięć w powierzchnię gleby. Jej efektem jest wyraźne zmniejszenie zawartości części próchnicznych i ilastych w glebie oraz wymycie składników pokarmowych.

Erozia liniowa zachodzi w wyniku bardziej intensywnego spływu wody, spowodowanego silniejszym opadem lub większym spadkiem; tworzą się chwilowe strumyki i strumienie, które formują z początku żłobiny. potem wąwozy różnej wielkości.

Erozia wąwozową - w materiale erozyjnie podatnym (pyły), przy znacznych nachyleniach terenu, dochodzi do żłobienia przez wody płynące wąwozów o znacznych głębokościach

Erozia eoliczna(wietrzna)-poleqa na przenoszeniu cząstek glebowych przez wiatr . Występuje przy wietrze o prędkościach 10-20m/s na glebach suchych i o układzie luźnym. W naszym klimacie kojarzy się nam z wydmami piaszczystymi, występującymi powszechnie nad morzem oraz w wielu innych miejscach piaszczystych, pozbawionych roślinności.

Soliflukcja-występ uje na bardziej stromych zboczach, o spadku powyżej 30%. pokrytych utworami o znacznej wodochłonności i plastyczności. Przy pełnym nasyceniu wodą utwory takie pod wpływem własnego ciężaru i zatrzymanej wody spływają w dół. Ulegają jej iły, gliny i niektóre utwory pyłowe.

Suffozją nazywamy erozję podziemną polegającą na przemieszczaniu się waretw gruntu względem siebie wskutek ślizgu warstw o różnych właściwościach, jedna po drugiej, w wyniku której na powierzchni powstają kilkumetrowe zapadliska, studnie suffozyjne. Występuje głównie na terenach lessowych i wapiennych.

pustynnienie oznacza degradację gleb na obszarach suchych, półsuchych i pół wilgotnych, spowodowane różnymi czynnikami, m.in.: zmianami klimatycznymi i działalnością człowieka

W warunkach przyrodniczych Polski największe straty wywołuje erozja wodna. Jej natężenie zależy od czynników -straty gleby w t/ha.

•    wielkość opadów atmosferycznych,

•    nachylenie terenu.

•    podatność gleb na erozję wodną.

•    długość stoku

•    kształt zbocza,

•    pokrywa roślinna.

•    zabiegi przeciwerozyjne- zalesianie, tworzenie, wiatrołapów. tarasowanie, umacnianie dolin

3. Zanieczyszczenie chemiczne polega na kumulacji w glebie substancji, które powodują zachwianie równowagi środowiska lub całkowicie je niszczą. Czynniki zanieczyszczeń chemicznych

•    przemysł: metale ciężkie (głównie Pb. Cd), węglowodory, lokalnie F. Cl, Na. K

emisja cząstek lotnych pyłów(zmiana pH. struktury makro- i mikroelementów), popiołów, sadzy na których osadzają się szkodliwe dla zdrowia subst. -WWA

•    rolnictwo: niewłaściwe stosowanie nawozów mineralnych i chemicznych środków ochrony roślin;

•    składowiska odpadów chemicznych i górniczych:

•    przedawkowanie soli w celu likwidacji śliskości jezdni;

•    zanieczyszczenie atmosfery;

•    szlaki komunikacyjne zmotoryzowane- skażenie pól uprawnych i pastwisk odpadami spalin (Pb, Cd, Zn, Ni)

•    Aerozole S0₂ i H2SO4 (kwaśne deszcze) - wymywanie metali toksycznych, niszczenie roślinności

•    ścieki przemysłowe - znaczne ilości metali ciężkich