28492

4.Charakterystyka monarchii stanowe] na ziemiach polskich.

Monarchia stanowa to okres w dziejach RP przypadający na lata 1320-1545. Państwo polskie było określane wtedy Corona Regnum Poloniae. Istota jej polegała na tym, że koronę- symbol panowania i niezależności państwowej odrywano od osoby króla i wiązano z państwem jako całością. W tym czasie zaszło wiele zmian w społeczeństwie, gospodarce, organizacji władzy. W tym czasie dostęp do władzy zaczęły uzyskiwać przedstawicielstwa stanowe. Zaczął kształtować się sejm walny, który był efektem ewolucji wieców i zgromadzeń prowincjonalnych. W tym czasie właściciele ziemscy uzyskali zwolnienia immunitowe. Coraz więcej swych uprawnień uzyskali właściciele ziemscy i dygnitarze wymuszając na królu nowe przywileje i statuty. Oprócz sejmu walnego zaczęły rozwijać się sejmiki. Wykształciło się wiele urzędów ziemskich , centralnych. Urzędnicy zaczęli posiadać ? W czasie monarchii stanowej utworzono Uniwersytet Krakowski. W 1364 powołano na nim „studium generale'', której zadaniem było kształcenie prawników. Na uniwersytetach istniało odrębne sądownictwo rektorskie nad jego członkami. Sądy miały charakter stanowy. Każdy stan miał własne sądownictwo, rządził się odrębnym prawem. Polska była monarchią nierówno uprawnionych stanów. Dominującą rolę miał stan szlachecki Stan mieszczański nigdy nie był jednolitym stanem solidarnym w skali ziemi czy województwa. Stan szlachecki był równy i jednolity. Nie wyodrębniono jednak w tym czasie skarbu króla od skarbu państwa. W państwie przeważała dominacja interesów publicznoprawnych na przykładzie przywilejów szlacheckich. Od 1454 szlachta średnia uzyskała dominację i rozpoczął się RP. W monarchii stanowej działały siły centralizacyjne wyrazem których były urzędy centralne, powoływanie starostów, centralny skarb, sejm walny. Zaznaczały się również różnice między Małopolską a Wielkopolską. Wyrazem były odrębne statuty Kazimierza wielkiego dla Małopolski i wielkopolski.