33778

Jan Petersilge urodził się w Dreźnie w 1830 roku w rodzinie wywodzącej się z hiszpańskiej emigracji. Jego przodkowie, noszący nazwisko Silge, handlowali winem. Podróżując w interesach, związali się z niemiecką reformacją i w obawie przed inkwizycją musieli uchodzić ze swej katolickiej ojczyzny. W Niemczech otrzymali nowe nazwisko: Petersilge, stało się tak przez pomyłkę, kiedy urzędnik zapisując nazwisko imigrantów połączył je z imieniem seniora rodu - Pedro.

Ojciec Jana, z zawodu złotnik, osiadł z rodziną w Warszawie i w tym mieście otworzył swój zakład. Jan jednak nie poszedł w ślady ojca - jeszcze w Warszawie wyuczył się zawodu drukarza i w 1859 roku przybył do Łodzi, z którą odtąd związał swoje życie i karierę.

Działalność wydawnicza.Jan Petersilge karierę wydawniczą rozpoczął skromnie - przybywszy do Łodzi, otworzył wespół z Józefem Czaczkowskim zakład litograficzny. Niebawem usamodzielnił się jednak i poszerzył działalność, mianowicie zajął się także drukarstwem. U podstaw sukcesu młodego drukarza - obok jego własnej przedsiębiorczości - leżał fakt, iż trafił on na właściwy moment. Po pierwsze - Łódź potrzebowała miejscowej gazety, po drugie zaś - nastała odpowiednia sytuacja polityczna: podczas Powstania Styczniowego naczelnik wojenny miasta płk Broemsen wpadł na koncept, żeby stworzyć czasopismo wyrażające oficjalne stanowisko władz. Petersilge podjął się tego zadania. Od władz otrzymał koncesję, funduszy dostarczyli niemieccy przedsiębiorcy - głównym i pierwszym mecenasem był Karol Scheibler. Tak powstała pierwsza łódzka gazeta nosząca pierwotnie tytuł (do 45 numeru) "Łódzkie Ogłoszenia - Łodźer Anzeiger", później zaś do końca 1865 roku: "Łódzkie Ogłoszenia - Łodzer Anzeiger" (nie zaś "Lodzer Anzeiger"). Pierwszy numer tego dwujęzycznego, polsko - niemieckiego czasopisma czytelnicy mogli przeczytać 2 grudnia 1863 roku. Gazeta ukazywała się dwa razy w tygodniu i na 4 stronach małego formatu zawierała rozporządzenia rządowe i ogłoszenia prywatne, choć w pierwszych numerach znalazły się głównie przepisy policyjne, dotyczące represji przeciw powstańcom i informacje o    karach    dla    mieszkańców.

Gazeta Jana Petersilge przechodziła różne przeobrażenia. Jeszcze w 1865 roku gazeta zmieniła tytuł na "Lodzer Zeitung - Gazeta Łódzka", zmianie uległ także jej charakter: obok rozporządzeń władz drukowano także wiadomości i ogłoszenia lokalne oraz przedruki z czasopism warszawskich. W 1866 roku gazeta stała się czasopismem wyłącznie niemieckim. W latach sześćdziesiątych zakład i redakcja przeniosły się na Piotrkowską 17, w 1881 roku z kolei    -    na    Piotrkowską    18.

Pismo nie cieszyło się dużym popytem. Polacy je bojkotowali. W związku z czym Petersilge wpadł na niecodzienny pomysł, aby uczynić prenumeratę jego czasopisma obowiązkową dla łódzkich przedsiębiorców i właścicieli kamienic. Rada Miejska chętnie poparła jego inicjatywę, przymus ten zniesiono dopiero w 1867 roku. Petersilge dbał o nowoczesność swego zakładu i stale go powiększał. W siedzibie przy Piotrkowskiej 17 pracowały 4 maszyny litograficzne i jedna drukarska. W 1877 roku sprowadzono nowoczesną cylindryczną maszynę drukarską - pierwszą taką w mieście, dzięki której wydajność wzrosła z 400 do 1000 odbitek na godzinę. Na początku lat 80-tych nakład gazety wynosił 500 egzemplarzy, wydawana była 6 razy w tygodniu. Na krótki czas przywrócono nawet polski dodatek "Gazeta Łódzka", zapewne w celu pozyskania polskich czytelników.

W 1885 roku zakład Petersilge spłonął wraz z całym wyposażeniem. Wydawca jednak nie zawiesił działalności - skorzystał z maszyn drukami "Dziennika Łódzkiego" - czasopisma wyrosłego z efemeiycznego polskiego dodatku do "Lodzer Zeitung". Wkrótce drukarnia została odbudowana, a nawet rozbudowana - dzięki pożyczce z Towarzystwa Kredytowego oraz funduszom, które spłynęły ze strony łódzkich przemysłowców (np. Scheibler przekazał 5