33820

I. TŁO, GENEZA I CELE NATO

1.    Co to jest NATO?

Podpisany w kwietniu 1949 roku w Waszyngtonie Traktat Północnoatlantycki stworzył Sojusz niepodległych państw podzielających wspólne zainteresowanie działalnością na rzecz utrzymania pokoju i obrony swojej wolności. Działania te byłyby prowadzone przy zachowaniu politycznej solidarności oraz przy wykorzystaniu sił wojskowych w celu powstrzymywania i odparcia ewentualnych form agresji przeciwko Sojuszowi.^{1 2} Sojusz jest związkiem wolnych państw zjednoczonych w dążeniu do zachowania bezpieczeństwa poprzez wzajemne gwarancje i utrzymywanie poprawnych stosunków z innymi państwami.

NATO jest to organizacja międzynarodowa, w której państwa członkowskie zachowują pełną suwerenność i niepodległość. Stanowi ona forum, na którym państwa członkowskie konsultują się i podejmują polityczne i wojskowe decyzje w sprawach dotyczących ich bezpieczeństwa.

Głównym celem NATO jest zagwarantowanie wolności i bezpieczeństwa wszystkim swoim członkom środkami politycznymi i militarnymi, zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych. Wartości przyświecające działalności Sojuszu to poszanowanie demokracji, praw człowieka i prawa. Od chwili powstania nadrzędnym celem jest doprowadzenie do trwałego i sprawiedliwego pokoju w Europie. ²Ważnym elementem jest więź północnoatlantycka Sojuszu tzn., że bezpieczeństwo Ameryki Północnej jest związane z bezpieczeństwem Europy. Więź ta jest praktycznym wyrazem skutecznego, zespołowego działania na rzecz ochrony wspólnych interesów.

2.    Początki Sojuszu

W latach 1945-1949, stojące przed potrzebą odbudowy gospodarczej, państwa zachodnioeuropejskie i ich północnoamerykańscy sojusznicy z niepokojem obserwowali ekspansjonistyczne działania ZSRR. Zachodnie rządy wprowadzając w życie podjęte zobowiązania dotyczące redukcji broni, jednocześnie obserwowały, że Związek Radziecki zamierza zachować pełne stany swoich sił zbrojnych. Ponadto stało się jasne, że apele o poszanowanie Karty Narodów Zjednoczonych oraz międzynarodowych porozumień zawartych po zakończeniu wojny nie gwarantują suwerenności i niepodległości państw demokratycznych, stojących przed groźbą zewnętrznej agresji lub wewnętrznej działalności wywrotowej. Obawy te powodowane były celami ideologicznymi jakie deklarowała radziecka partia komunistyczna oraz przez narzucenie niedemokratycznych form rządzenia, tłumienia opozycji, a także nieprzestrzegania podstawowych praw człowieka i swobód obywatelskich w wielu państwach Europy Środkowej i Wschodniej, jak również w innych częściach świata.

W latach 1947-1949 nastąpiło wiele dramatycznych wydarzeń politycznych. Znalazły się wśród nich takie, które bezpośrednio zagroziły suwerenności Grecji,

Norwegii, Turcji i innych państw zachodnioeuropejskich, czerwcowy przewrót w 1948 roku w Czechosłowacji, a także nielegalna blokada Berlina rozpoczęta w kwietniu tego samego roku.

³Podpisanie Traktatu Brukselskiego w marcu 1948 roku świadczyło o zdecydowaniu pięciu zachodnioeuropejskich państw: Belgii, Francji. Holandii,

1

¹ Włodzimierz Gierłowski „NATO" srt.17

*’ 01iver Thranert NATO. a problemy bezpieczeństwa europejskiego str.6

2

Włodzimierz Gierłowski NATO” str. 20