34472

Przyczyny powstawania uszkodzeń mechanicznych są różne. Najczęściej ulega uszkodzeniu instrument podczas transportu lub niewłaściwej obsługi Dokręcania zacisków i śrub bez wyczucia prowadzi do uszkodzenia poszczególnych elementów tych urządzeń. Szkodliwa naciski na mechanizmy śrubowe, mikroskopy, libele, lunetę itp., na przykład podczas wyjmowania lub wkładania instrumentu do skrzynki, są także bardzo często przyczynę uszkodzeń. Poniżej omówimy przegląd teodolitu w aspekcie jego uszkodzeń mechanicznych.

Po wyjęciu instrumentu ze skrzynki należy ustawić go na stabilnym podłożu i dokonać szczegółowego przeglądu wszystkich części mechanizmów zaciskowych, śrub mchu leniwego, zamocowania libel itp. Wszystkie śr uby i pokrętła, na przykład okularu lunety i mikroskopu odczytowego, powinny obracać się mchem płynnym na całej swej długości. Obracając alidadę kilkakrotnie wokół osi głównej instrumentu stwierdzamy, czy układ osiowy działa prawidłowo- to znaczy czy oś obrotu nie jest zatarta Obracając lunetę w płaszczyźnie pionowej, badamy jej prawidłowy obrót w łożyskach osi obrotu. Stwierdzone przez geodetę uszkodzenia lub usterki mechaniczne powinny być usunięte w odpowiednim zakładzie mechanicznym. Zmianę lub uzupełnienie smarów wykonuje mechanik precyzyjny. Geodeta może tylko wyregulować śmby ruchu leniwego w przypadku, gdy mechanizm śrubowy nie jest uszkodzony i samo jego rozwiązanie pr zewiduje regulację śmby bez jej demontażu.

W dalszej kolejności należy wyjąć Instrument ze spodarki i sprawdzić jej poszczegóhta elementy. Trzymając spodarkę w jednej ręce sprawdzamy dragą, czy śruby poziomujące obracają się mchem płynnym na całej długości śruby, Sprawdzamy także, czy siła potrzebna do obrotu jest taka sama dla wszystkich trzech śr ub. Ewentualna różnice usuwany przez odpowiednie wyregulowanie śruby Sprawdzenie statywu polega na kontroli właściwego połączenia części drewnianych i metalowych. Zauważone luzy usuwamy, dokr ęcając śmby specjalnym kluczem Należy, także spraw^rdzać, czy okucia w dolnej części nóg nią są poluzowane. W przypadku stwierdzenia luzów należy dokręcić odpowiednie wkręty. Śmby motylkowe, służące do unieruchomienia połówek nóg po ustaleniu określonej wysokości statywu, powinny pewnie dociskać okucia elementów drewnianych W przypadku stwierdzenia zerowania gwintu śrub motylkowych statyw jest niesprawny. Uszkodzone śmby należy wymienić. Sprawdzenie systemu odczytowego

Po przeglądzie i ewentualnej konserwacji elementów mechanicznych i optycznych teodolitu należy sprawdzić, czy system odczytowy jest wolny od dwóch podstawowych błędów: błędy par alaksy i błędu runu.

Jednomiejscowy system odczytowy

Klasycznym przykładem jednomiejscowego systemu odczytowego jest mikroskop skalowy W układzie optycznym systemu jednoodczytowego teodolitu mogę wystąpić następująca Wędy:'

-    błąd paralaksy systemu odczytowego,

-    błąd runu,