DSCN0384

60

Tworzywa sztuczne produkowane są obecnie najczęściej z tylenu, surowców otrzymywanych podczas suchej destylacji ^ jak benzen, fenol /kwas karbolowy/ oraz z surowców pochodzą roślinnego i zwierzęcego, jak bawełna, kauczuk, drewno, spirytus, mleko, krew bydlęca itp.

Przemysł tworzyw sztucznych powstał właściwie w 1839 fi z chwilą wynalezienia procesu wulkanizacji kauczuku, tj.otiay* i mywania gumy i ebonitu, a pełny jego rozwój rozpoczął się «

1903 r. z chwilą otrzymania bakelitu.

Tworzywa sztuczne dzielą się na dwie zasadnicze grupy:

1/ termoplastyczne i 2/ termoutwardzalne. Tworzywa termoplastyl czne pod wpływem podwyższonej temperatury miękną i nabierają l plastyczności, a nawet lepkości; wiele z nich daje się nawet całkowicie stopić /np. nylon, stylon, igelit/, inne w podwyż-szonych temperaturac j ulegają rozkładowi chemicznemu, a w obec-1 ności powietrza zapalają się /np. celuloid/. Tworzywa termou- | twardzalne /np. bakelit/ w czasie ogrzewania początkowo są plas-j tyczne, ale z chwilą dojścia do określonej temperatury, zwanej I temperaturą krytyczną, utwardzają się i tracą bezpowrotnie sną j plastyczność, dzięki czemu nadają się do formowania na gorąco | w prasach podgrzewanych do odpowiedniej temperatury.

Obecnie powszechnie stosowane są następujące tworzywa:

1 • Tworzywa termoplastyczne

a. Guma i ebonit są to masy plastyczne otrzymywane z kauczuku. Kauczuk naturalny jest wydobywany z mleczka /latex/ wyciekającego z naciętych drzew kauczukowych, rosnących w ciepłych krajach oraz z korzeni rośliny koksagiz uprawianej w Z3RB.

Obecnie coraz większe znaczenie zyskuje kauczuk sztuczny, produkowany dwiema zasadniczymi metodami: ze spirytusu albo z acetylenu; dlatego też gumę możemy obecnie uważać za tworzywo syntetyczne. Po rozpuszczeniu kauczuku w benzynie otrzymuje i powszechnie stosowany klej.

Gumę i ebonit otrzymuje się z kauczuku w procesie wulkanie c ji, która polega na ogrzewaniu z dodatkiem siarki i innych , składników, tzw. wypełniaczy. Im więcej siarki, tym guma jest twardsza. Przy 30% siarki otrzymuje się twardą masę, zwaną e^!

nitem, stosowaną powszechnie jako materiał izolacyjny i jako tworzywo gal ant ery jne /np* do wiecznych piór/*

Gumę i ebonit należy przechowywać w chłodnych pomieszczeniach, chronić przed promieniami słonecznymi i zetknięciem się z benzyną, naftą i tłuszczami*

b* Galalit jest to masa przypominająca róg, otrzymywana z kazeiny /odtłuszczony ser/ i formaliny* Stosowana jest do wyrobu guzików, klamer, grzebieni, łyżek itp*

C* Celuloid* Podstawowymi surowcami służącymi do otrzymywa— nia celuloidu są odpady bawełny i kwas azotowy. Celuloid wystę-SL*^ puje w stanie czystym /przezroczysty/ i z dodatkiem wypełnia- 1 czy. Jest wybuchowo-palny /charakterystyczny zapach kamfory do-W®j| dawanej do celuloidu dla uplastycznienia/, rozpuszcza się w acetonie tworząc znakomity klej* Celuloid stosuje się jako sztuczne szkło, do wyrobu taśmy filmowej i drobnych przedmiotów! jak zabawki, okulary, guziki, grzebienie itp* Obecnie jako szfr^f czne szkło wypierany jest przez tworzywo o wielkiej przezroczy-fcl stości /tzw. plexiglas/_t otrzymywane z acetylenu*

d* Polichlorek winylu, najtańsze i najpowszechniej obecnie stosowane tworzywo sztuczne, otrzymywany jest z acetylenu.

W postaci twardej polichlorek winylu nazywany jest winićurem, w postaci uplastycznionej - igelitem* Wadą tych mas t jest kruchość w temperaturach niższych od 0°C i niski punkt mięknięcia] /poniżej 70°C/• Winidur jest stosowany na rury, urządzenia kwa-soodporne, skrzynki akumulatorów. Igelit nadaje się do izolacji przewodów, a także ma zastosowanie jako surogat skóry i gumy * przemyśle galanteryjnym*

e.    Żywice poliamidowe otrzymywane z fenolu, jak nylon /USA/I stylon /Polska/, kapron /ZSRR/ i dederon /Niemiecka Republika Demokratyczna/ mają bardzo wysokie właściwości mechaniczne, al są kosztowne; stosowane są głównie w przemyśle włókienniczym*

f.    Polistyren otrzymywany z benzenu jest stosowany przemyś] galanteryjnym /guziki i grzebienie/ oraz w radiotechnice, _fcćyż ma szczególnie dobre właściwości izolacyjne w obwodach wysokiej częstotliwości.