lichtarski (56)

112 *. Potencjał i driaUlnołź gospodarcza pncdiiętaioretwł

procesu produkcyjnego. Są to najczęściej pracownicy działówbadawcz-roz* wojowych. konstruktorzy, technolodzy, architekci, projektanci, wynalazcy czy racjonalizatorzy, których działanie daje przedsiębiorstwu wymierne korzyści Korzyści osiągane są np. przez skrócenie cyklu produkcyjnego, opracowanie nowej technologii minimalizującej straty i odpady materiałowe (zwłaszcza toksyczne), obniżenie kosztów wytwarzania, opracowanie nowego, konkurencyjnego produktu, np. silnika samochodowego zużywającego mniej paliwa, czy wypracowanie norm jakości ograniczających koszty braków i reklamacji

-W obszarze działalności organizacyjnej moim wyodrębnić dwa rodzaje kapitału intelektualnego. Aktywność pierwszego skierowana jest do wewnątrz — na strukturę i procesy zarządzania, aktywnośćdrugiegoorientuje się przede wszystkim na rynek. Kapitał Intelektualny zaangażowany w procesy wewnętrzne to ludzie, którzy usprawniają funkcjonowanie przedsiębiorstwa min. poprzez kształtowanie struktury organizacyjnej, wprowadzanie nowatorskich rozwiązań lub nowej jakości do procesów zarządzania. Ludzie d we właściwym czasie dostrzegają pojawiające się zagrożenia czy błędy w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa i potrafią im przeciwdziałać Doskonalą procesy zarządzania przez wprowadzanie nowych procedur, metod i technik — budują tożsamość kulturę przedsiębiorstwa.

Kapitał intelektualny angażowany w procesy budowania więzi organizacji z rynkiem to ludzie posiadający umiejętność zdobywania i utrzymywania lójal-nego klienta. Związanie klienta z finną na czas dłuższy daje w efekcie obniżkę kosztów reklamy, marketingu bezpośredniego, promocji i badania rynku przez wyspecjalizowane firmy. Pozwala też uniknąć kosztownych błędów, a także ankiet i sondaży rynku. Umiejętność pozyskania stałego klienta, włączenie go do współpracy z przedsiębiorstwem to szansa na szybsze otrzymanie sygnałów z rynku o nowych potrzebach produktowych, technologicznych czy serwisowych. Z kolei lojalny, współpracujący dostawca może być źródłem informacji o nowych środkach produkcji, nowych technologiach lub materiałach. Umiejętność pozyskania klienta i wypracowania z nim trwałego sojuszu jest kapitałem, który przejawia się w bardzo konkretny sposób — jako zapłata za produkt.

4.2.2.2. Udokumentowany kapitał bezosobowy

i Interes przedsiębiorstwa wymaga, aby wielkość i rodzaj posiadanych kapitałów pozostawały pod kontrolą. Dopóki kapitał intelektualny przedsiębiorstwa tkwi tylko w głowach pracowników, dopóty kontrola nad nim jest ograniczona. Choroba, urlop, emerytura, odejście z pracy pozbawiają przedsiębiorstwo — czasowo lub trwale — możliwości korzystania z tego kapitału. Mając również na względzie fakt, że pamięć i kondycja intelektualna pracownika bywają zawodne,

obszarze dotyczącym organizowania działalności i budowania kontaktów przedsiębiorstwa z otoczeniem będą to: graficzna i opisowa postać struktury organizacyjnej, regulaminy wewnętrzne, programy komputerowe^schemat ąbiegu informacji, własne bazy danych o kJicntach,.dasiawcach_itp. Tworzy. się w ten sposób swoisty magazyn, w którym kapitał intelektualny pozostaje

brak formalnej postaci kapitału intelektualnego nastręcza wielu problemów. Można ich częściowo uniknąć, nadając efektom działania kapitału ialeLekaial-nego postać dokumentu - słownego, graficznego lub. .elektronicznego. W obszarze techniki będzie to opis wynalazku, patent., zapisana

pomysłodawca znajduje się chwilowo lub trwale

Kapitałem intelektualnym w przedsiębiorstwie jest również wiedza pozyskana z zewnątrz, np. kupiona licencja, pakiet franchisingowy, prawa autorskie, w tym i prawa komputerowe. W przeciwieństwie do bezosobowego, udokumentowanego intelektualnego kapitału własnego, powstałego w przedsiębiorstwie, wiedza opłacana i pozyskiwana z zewnątrz podlega ścisłej ewidencji, ujmowaniu w bilansie i jednoznacznej wycenie (pozycje bilansu, wartości niematerialne i prawne).

4.2.3. Gospodarowanie kapitałem intelektualnym

Rola i stale rosnąca, niekwestionowana ranga kapitału intelektualnego wymaga wypracowania w przedsiębiorstwie odpowiedniego modelu jego wykorzystania. Kapitałem intelektualnym ujętym w formę dokumentu można stosunkowo łatwo gospodarować, ponieważ w miarę sprawnie daje się on pozyskiwać, gromadzić, selekcjonować, uaktualniać, upowszechniać i zbywać. Poddają się takim procesom zarówno dokumenty opracowane w przedsiębiorstwie, jak i nośniki kapitału intelektualnego spoza przedsiębiorstwa. Inaczej przedstawia się sytuacja, kiedy należy gospodarować kapitałem intelektualnym, zanim przybierze on postać dokumentu albo kiedy w ogóle nie przybiera takiej postaci. Podejmując się zarządzania osobowym kapitałem intelektualnym, należy cały czas mieć na uwadze jego specyficzny charakter nicmaterialność, nieuchwytność i kosztową niejednoznaczność, co nic ułatwia gospodarowania rozumianego jako procesy wyszukiwania, powiększania, przechowywania i chronienia, sprzedawania i dzielenia się wiedzą.

W Uczących się na rynku przedsiębiorstwach coraz częściej .pojawia się stanowisko menedżera do spraw kapitału intelektualnego, któjy umie. znaleźć i pozyskać pracowników twórczych z zewnątrz oraz dostrzec w przedsiębiorstwie tych. którzy są rzeczywistym i potencjalnym kapitałem intelektualnym.