Dziejopisarstwo: jest jedną z form piśmiennictwa historycznego w średniowieczu, zapoczątkowane zostało w VI w. a następnie kontynuowane w XI-XIL
Cediy kroniki średniowiecznej VI w. :
- koncepcja historii opatia na wiedzy bezpośredniej (ex visione • widzenie przedmiotu, uczestnictwo i obserwację) oraz pośredniej (ex auditu - przekaz ustny pochodzący od danej osoby)
- przekonanie, iż wydarzenia dziejowe są wynikiem opatrzności Bożej (providenta). a świadkowie cudownych zdarzeń są wynikiem nadprzyrodzonej ingerencji.
- wydarzenia przeszłe stanowią wzór moralny, budujący, pobudzających do działali dla teraźniejszych, stąd obojętny stosunek do dat. jeśli nie były one powiązane z ważnymi ze względów religijnych zdarzeniami (np. rocznica śmierci świętego)
• uzasadniona anachroniczność przekonanie o ciągłości dziejów, mieszanie realiów rozmaitych epok (zdarzenia przeszłe miały wpływ na przyszłe i na odwrót)
Historia Franków Grzegorz z Torus O pochodzeniu i dziejach Gotów Kasjodor
O pochodzeniu i dziejach Gotów i królestwie Swenów i Wandalów Izydor z Sewilli
Historia kościelna narodu angielskiego Bed Wielebny Historia Longobardów Paweł Diakon Cediy kroniki średniowiecznej XI-XII w.:
- historyk mógł zajmować postawę krytyczną i samodziebią wobec przekazów źródłowych (dokonywał ocenie, porównywał ze sobą) osłabiło to rolę autorytetu.
- rozwinęły się różne formy dziejopisarstwa:
• roczniki (annes)
• żywoty (vitae)
• gęsta (opowiadające o czynach cesarzy, królów, książąt, wodzów, czasem duchownych : Dzieje Aleksandra Wielkiego Kallisthene. Żywot Ludwika VI Suger opat Saint Denis)
• kroniki świata (mające charakter uniwersalny, rozpoczęte od momentu stworzenia świata), kroniki narodowe (historia państwa)
• kroniki lokalne (prowincji, miast, klasztorów)
• kroniki wojen ( wyprawy krzyżowe Dzieje franków i pielgrzymów jerozolimskich. Wyprawa Jerozolimska Robert le Moin)