35964

tematy i motywy biblijne k twórczości Jana Kochanowskiego

Około 1562 roku wychodzi w Krakowie poemat Zuzanna. Do wydania tego dołączono pieśń Czego chcesz od nas, Panie, zwaną też Hymnem.

Motyw Zuzanny pochodzi ze Starego Testamentu, z księgi XIII Proroctwa Daniela, która opowiada dzieje pięknej żony Joachima, podpatrzonej w kąpieli przed dwu lubieżnych starców i wszetecznie szantażowanej: starcy zażądali, by im się oddała, grożąc, że w przeciwnym razie oskarżą ją o cudzołóstwo popełnione rzekomo z jakimś młodzieńcem. Zuzanna ma do wyboru: albo wiarołomstwo, albo haniebny sąd i haniebną śmierć za winy nie popełnione. Wybiera sąd: „Ale mi lepiej bez uczynku wpaść w ręce wasze niźli zgrzeszyć przed obliczem Pańskim” - mówi w Biblii. Bóg jednak wynagrodził ją i zesłał Daniela, który odwrócił bieg sprawy, stawiając przed sądem starcom pytania tak zręczne i zaskakujące, że wyszło na jaw podłe kłamstwo oskarżycieli.

Najbardziej charakterystycznym przykładem renesansowej religijności jest powstała w młodości Kochanowskiego, prawdopodobnie pod koniec lat pięćdziesiątych pieśń spoza zbioru Pieśni Księgi dwoje - podniosły hymn Czego chcesz od nas, Panie z zawartą w nim piękna pochwałą niewidzialnego Boga poprzez pochwałę widzialnego świata. Słychać tu pogłosy filozofii neoplatońskiej: piękno i harmonia świata dowodzą, że świat został stworzony przez Boga i jest jego odbiciem. Jak podkreślał Wiktor Weintraub: „temat hymnu - piękno i harmonia świata jako źródło czci Boga - jest nawracającym motywem poezji Jana Koclianowskiego”

Utwór nie przeznaczony przez Koclianowskiego do druku: Kolęda w zbiorze Fragmenta albo Pozostałe pisma (1590).

Pieśń I księga II - opowieść o biblijnym potopie, straszliwym akcie gniewnej Boskiej sprawiedliwości. Pieśń ta opowiada wedle Starego Testamentu (Genesis, 6-8) historię kataklizmu i kończy obietnicą, jaką za pośrednictwem Noego dał Bóg ludzkości.

Psałterz Dawidów przekładania Jana Kochanowskiego wydany w 1579 roku -tłumaczone psalmy Starego Testamentu z lekkim wtargnięciem poety w tkankę stylistyczną, tak jednak dyskretnie, że różnice widoczne są dopiero po uważnej lekturze porównawczej. Na psałterz składa się pięć nierównej wielkości ksiąg obejmujących razem 150 psalmów. Wypowiada się jeden podmiot lityczny, którym jest Dawid-król, Dawid-wódz, Dawid -nieszczęsny ojciec uciekający przed synem, Dawid-tryumfator, Dawid-grzesznik i pokutnik, Dawid-poeta.

Psalmiczny Tren XVIII, modlitwa podmiotu zbiorowego, był wręcz włączony do śpiewników religijnych owych czasów. I niektórzy uczeni uważali, że w tym miejscu cykl powinien się kończyć - podmiot mówiący ukorzył się przed Bogiem, uznał Jego władzę i swoją winę.

W Trenie XIX matka potwierdza, że Orszulka istnieje dalej, przebywa w niebie, pociesza argumentami, które stanowią syntezę wątków pogańskich i chrześcijańskich, ujętą wszakże w duchu chrześcijańskiego humanizmu, „ludzkie przygody/Ludzkie noś! Jeden jest Pan smutku i nagrody ", „Skryte są Pańskie sądy; co się Jemu zdało,/ Najlepiej, żeby się też i nam podobało.