7511506869

Motywy biblijne i mitologiczne w „Trenach" Jana Kochanowskiego

Motywy biblijne:

Czyś ty nad wszystki nieba wysoko wniesiona I tam w liczbę aniołków małych policzona?

Czyliś do raju wzięta?

(tren X)

nad wszystki nieba - czyli do najwyższego nieba: Kochanowski odwołuje się tu do ówczesnych wyobrażeń, zgodnie z którymi kosmos składa się z dziesięciu nieb (sfer niebieskich), nad którymi znajduje się mieszkanie Boga, aniołów i wybranych.

raj - Według Biblii Raj był ogrodem, który Bóg wydzielił na Ziemi ze względu na jego wspaniałe warunki. Choć idealny i ukształtowany ręką Boską, istniał więc w rzeczywistym świecie. "I zasadził Bóg ogród w Edenie na wschodzie" (Rdz 2,8). Ogród został następnie zamknięty i wyizolowany od reszty ziem. Dzięki temu, że sam Bóg zwykł w nim przebywać, zyskał rangę sacrum. Eden był miejscem najwyżej stojącym w hierarchii miejsc świętych, jednak nie świątynią (jak sugeruje Kobielus, można go jedynie uznać za prototyp świątyni). Następnie Bóg stworzył człowieka: "I wziął Jahwe Bóg człowieka i umieścił go w ogrodzie w Edenie, aby go uprawiał i strzegł" (Rdz 2,13).

Czyli sie w czyścu czyścisz, jeśli z strony ciała

Jakakolwiek zmazeczka na tobie została?

(tren X)

w czyścu - słowa te odnoszą się prawdopodobnie do czyśćca z religii chrześcijańskiej, jednak niektórzy uczeni widzą tu aluzję do pogańskiego "czyśćca" opisanego w Eneidzie Wergiliusza.

Motywy mitologiczne:

Takie fraszki mnie zbierać pożyteczniej było,

Niżli, w co mię nieszczęście moje dziś wprawiło,

Płakać nad głuchym grobem mej wdzięcznej dziewczyny I skarżyć sie na srogość ciężkiej Prozerpiny.

(tren II)

Prazerpina- rzymski odpowiednik Persefony, władczyni śmierci, żona Plutona (Hadesa), boga podziemia, była często w poezji antycznej i renesansowej uosobieniem śmierci.

Tak w nas albo dobrą myśl, albo złą sprawuje.

O prawo krzywdy pełne! O znikomych cieni Sroga, nieubłagana, nieużyta ksieni!

(tren II)