36028

W latach siedemdziesiątych XX wieku nastąpił w Polsce gwałtowny rozwój nowych mchów religijnych. Liczba zarejestrowanych nowych mchów religijnych ciągle wzrasta, mniej więcej o kilkanaście w każdym roku. Jak wykazują liczne badania, grupy te spotykają się ze stosunkowo żywym zainteresowaniem szczególnie u młodych ludzi. Nowe ruchy są też interesujące dla osób, które przeżyły jakieś bolesne doświadczenie. Mogło to być chwilowe poczucie pustki, alienacji lub straty kogoś lub czegoś, co zachwiało na jakiś czas poczucie sensu życia, albo wyzwoliło niepewność, bezsilność itp.

Niekiedy grupy religijne stają się schronieniem (a nawet środowiskiem terapeutycznym) dla osób z zaburzeniami nerwicowymi, czynnościowymi lub psychotycznymi, ponieważ pobyt w tych grupach owocuje obniżeniem napięć i lęku, podwyższeniem nastroju, ogólnym zmniejszeniem objawów chorobowych.

Nowe mchy religijne stwarzają młodym możliwość strukturowania bolesnych doświadczeń z przeszłości, dotyczących rodziców. Dzieje się to poprzez silny, emocjonalny związek z przywódcą grupy, który ma zastępować nieobecnych lub słabych rodziców. Taki wniosek płynie z badań T. Doktóra.

Istnieje też odrębny nurt badań, gdzie zakłada się, konwersja (tzn. nawrócenie do nowej grupy religijnej) jest skutkiem stosowania „prania mózgu”, czy kontroli umysłu. Dokonuje się przez stosowanie specyficznych metod manipulacji (tzn. pozbawianie snu, kontaktów społecznych, niskokaloryczną dietę, przemoc fizyczną lub psychiczną, poddawanie ciągłej indoktrynacji itp.). Występuje tu sytuacja zawieszenia zdolności jednostki do samodzielnego myślenia, decydowania, formułowania sądów.

Omówione źródła atrakcyjności nowych ruchów religijnych można zaliczyć do czynników psychologicznych. Istotne są również czynniki społeczne, które sprzyjają powstawaniu stanu deprywacji podstawowych potrzeb psychicznych, szczególnie -przynależności i sensu życia. Twierdzi tak Grzymała-Moszczyńska, a o deprywacji duchowych i religijnych pisze Z. Pawłowicz.

Wielu autorów uznaje, że czynniki osobiste są decydujące w procesie konwersji do religii tradycyjnych, natomiast społeczne - decydują w przypadku konwersji do nowych mchów religijnych.

W dokumentach watykańskich na temat sekt i nowych mchów religijnych, jako przyczynę ich rozprzestrzeniania się i popularności wśród młodzieży, podaje się kryzys Kościoła, rodziny, a także innych struktur polityczno społecznych. Przy tak dużej destabilizacji sytuacji społecznej, sekta jawi się jako miejsce, dające poczucie bezpieczeństwa, wspólnoty, przynależności, braterstwa, miłości, obrony, sprawiedliwości itp. Sekty i nowe mchy religijne wychodzą niejako naprzeciw człowiekowi samotnemu, zagubionemu, anonimowemu. Nowe mchy religijne starają się zastąpić rodzinę. Dają poczucie wspólnego celu i losu. Mała liczebność grup spotkaniowych powoduje, że każdy może czuć się zauważony i ważny dla innych.

Młodzi poszukują sensu życia i swojego miejsca, chcą mieć jasną wizję siebie i świata. Nowe mchy zdają się oferować proste, gotowe odpowiedzi na skomplikowane pytania o sens życia i najwyższą prawdę.

2