Od potowy XX wieku nastąpił okres wielkiego rozwoju konstrukcji sprężonych w wielu dziedzinach budownictwa, po prototypowych zastosowaniach w latach 40. Doprowadziło to do wspaniałych realizacji w latach 90., a także masowej produkcji wielu elementów. Rozwój przebiegał w różnym tempie I osiągano różną skalę w poszczególnych kra|ach, a także w różnych dziedzinach stosowania. W polskim budownictwie, po okresie rozwoju tych konstrukcji w latach 60.. nastąpiła wyraźna zapaść w latach 80.. spowodowana głównie niepowodzeniami związanymi z niską jakością wykonawstwa. Dopiero lata 90. przyniosły ponowny rozwój, dzięki Importowi myśli technicznej i doświadczeń wielkich firm europejskich.
Współcześnie stosowane są bardzo różnorodne elementy I konstrukcje sprężone w różnych dziedzinach budownictwa komunikacyjnego, miejskiego, przemysłowego, hydrotechnicznego. W rozdziale niniejszym przedstawiono przegląd niektórych reprezentatywnych przykładów zastosowań. Ograniczono prezentację szczegółową przykładów historycznych, czyli realizacji sprzed 25-40 lat, choć większość konstrukcji z tego czasu pozostaje w naszym kraju w eksploatacji i zapewne będzie służyć nadal. Są one jednak dostępne w katalogach, podręcznikach I poradnikach wydanych w przeszłości (m.ln. w (3J).
Ze względu na wspomnianą różnorodność - przy omawianiu przykładów przyjęto podział nie tylko z punktu widzenia dziedzin zastosowań, ale także pod względem technologlczno-reaJizacyjnym i wymiarowym. W związku z tym wyróżniono dwie grupy.
• elementy drobno- i średniowymiarowe, nadające się do transportu, produkowane seryjnie w zakładach prefabrykacjl I często stosowane w różnych typach obiektów budowlanych,
• Indywidualne konstrukcje lub elementy, wykonywane jako monolityczne lub składane z segmentów na miejscu przeznaczenia, charakteryzujące się zwykłe dużymi wymiarami.
W pierwszej z tych grup przeważają elementy strunobetonowe, a w drugiej dominuje technologia kablobetonu.
Rozpowszechnione w przeszłości przekrycia dachowe z zastosowaniem elementów sprężonych są obecnie mniej popularne z uwagi na dostępność lekkich konstrukcji stalowych oraz różnych rozwiązań elementów warstwowych. Niemniej, w polskich obiektach, podobnie jak w wielu innych krajach, wykonano tego rodzaju przekrycia, w tysiącach obiektów halowych, przemysłowych i miejskich. Konstrukcje te w większości okazały się bardzo trwałe przy właściwe! konserwac|i. Produkowane i stosowane są także współcześnie, w postaci zmodernizowanej I z zastosowaniem doskonalszych materiałów.
15.1.1. Płyty I elementy płytowo-żebrowe
Płytowe lub płytowo-żebrowe elementy dachowe stosowane są w konstrukcjach dachów hal przemysłowych, a także różnych obiektów handlowych lub sportowych. Wymiary tych elementów są różne, głównie ze względu na ograniczenia transportowe I montażowe.
Sprężone płyty dachowe mają zwykle rozpiętość powyżej 6 m, a najwięcej zastosowań dotyczyło rozpiętości 9 do 15 m. Szerokość elementów zawiera się w przedziale 1.2 do 2.4 m. Przekroje poprzeczne elementów płytowych i płytowo-źebrowych najczęściej sprowadzają się do przypadków