36344

Tematy oboczne: Tematy fleksyjne we wszystkich wyrazach tekstowych określonego leksemu mogą występować w identycznej postaci - wyrazy niezmiennotematowe. Tematy fleksyjne poszczególnych wyrazów tekstowych określonego leksemu mogą się różnić wskutek zachodzących w nich wymian morfonologicznych spółgłoskowych lub/i samogłoskowych (las-u, lesi-e) - wyrazy zmiennotematowe (różne ich postaci to tematy oboczne

Temat podstawowy i tematy poboczne: tematy oboczne są tematami pobocznymi, podstawowym tematem rzeczownika jest temat D lp.. w przypadku pluralia tantum - temat, po którym występuje końcówka z nagłosową samogłoską tylną.

Tematy supletywne: formy fleksyjne reprezentowane przez wyrazy tekstowe oparte na różnych tematach, których odrębności nie można wyjaśnić obocznościami morfonologicznymi np. człowiek-, łudź-. To zjawisko nosi nazwę supletywizmu.

Końcówka fleksyjna: morfom formorwóirzy, który różnicując wyrazy tekstowe określonego leksemu wskakuje na ich funkcje składniowe. Dzielą się na przypadkowe i osobowe.

Końcówki oboczne (morficzne) i równoległe (synonimiczne): końcówki fleksyjne mogą się realizować w postaci allomorfów. M. lp. -i: (-y); po spółgłosce funkcjonalnie miękkiej wskutek wymiany automatycznej. 1. miL -y. (-i), y po kg przechodzi w i. Końcówki fleksyjne realizowane przez różne allomorfy to końcówki oboczne (morficzne). W niektórych przypadkach mogą występować dwie lub więcej końcówek synoni mi cznych, współ funkcyjne. Nie są one allomorfami jednego morfemu fleksyjnego, lecz samodzielnymi morfemami, a ich dobór jest uzależniony od czynników semantycznych, zwyczajowych, słowotwórczych.

Synkretyzm: występowanie w różnych przypadkach identycznych końcówek. Pełny synkretyzm wszystkich form jednego wyrazu oznacza, że jest on wyrazem nieodmiennym

RZECZOWNIK

Charakterystyka rzeczownika: obejmuje on klasę leksemów o prymamej funkcji podmiotu, oznaczających przedmioty i odmieniających się przez przypadki i liczby (nie przez rodzaje). Sekundamie może pełnić funkcję:

♦    przydawki (mąż siostry)

4 dopełnienia (śpiewam piosenkę)

♦    orzecznika (Piotr jest lekarzem)

♦    okolicznika (spojrzał na nią Ł£ smutkiem)

Wyjątki stanowią rzeczowniki oznaczające:

4 cechy (biel. jasność, głupota)

4 procesy, czyli czynności i stany (czytanie, zdziwienie)

4 nieodmienne (tabu. konklawe)

4 nie odmieniające się w 1. mu (Polska, wiedza, żelazo)

4 nie odmieniające się w lp. (same, widły) i mgdy nie dotyczą kryterium składniowego.

Ze względu na oznaczane przez rzeczowniki przedmioty dzieli się je na:

4 konkretne - oznaczają przedmioty postrzegane za pomocą zmysłów (kot, dąb, człowiek)

4 abstrakcyjne (oderwane) - desygnaty nie mają odpowiedników w otaczającym nas świecie (barwa, myśl. elf)

4 żywotne - oznaczają przedmioty żywe (człowiek żółw, trup)

4 meżywotne - oznaczają przedmioty nie będące istotami żywymi (naród, jasność, krew)

4 osobowe - oznaczają ludzi (człowiek Dorota, nauczyciel)

4 nieosobowe - oznaczają przedmioty me będące nazwami ludzi (ból, ciało, mąka)

4 jednostkowe - oznaczają pojedyncze przedmioty (kot czoło, Zeus)

4 zbiorowe - oznaczają zbiory jednorodnych przedmiotów (lud. nauczycielstwo, szlachta)

4 materialne - są nazwami substancji (cukier, masło, piasek)

4 pospolite - oznaczają całe klasy przedmiotów (człowiek las, żyrafa)

2