4261638735

14

towarzyszące mu formy wyrażania w różnych językach etnicznych i we wszystkich ich idiolektach są wytworem człowieka-subiektu i do niego należą. Jest rzeczą oczywistą, że pojęcia oraz formy ich wyrażania bezpośrednio związane z człowiekiem, do ogólnego systemu pojęć o otaczającej nas rzeczywistości należą, ale jest to zjawisko wtórne, wygenerowane przez umysł samego człowieka.

Przyjrzyjmy się teraz przedstawionym przez Autorów systemom znaków.

Proponuje się tu podział wszystkich znaków semantycznych na trzy typy: 1) znaki indeksowe (wskazujące); 2) znaki ikoniczne (obrazy wizualne, fonetyczne lub jakoś inaczej podlegające percepcji wizerunki oznaczonego przedmiotu); 3) znaki symboliczne (których formy nie pozostają w naturalnym związku z reprezentowanym obiektem). Moim zdaniem w porównaniu z już istniejącymi opracowaniami tego typu jest to bardzo uproszczona teoria semiotyczna³⁰ i może powodować wiele szumów informatycznych. Na przykład jako ilustrację do znaków indeksowych (deiktycznych) na s. 16 Autorzy podają “ustawiony na poboczu drogi drogowskaz wskazujący kierunek i nazwę najbliższej miejscowości”. Otóż podany przykład należy do kategorii dość skomplikowanych konwencjonalnych diakrytycznych wymiennych znaków arbitralnych i nie każdemu jest w stanie przekazywać pełne informacje zamierzone przez autora znaku. Po pierwsze, jest to znak, który wymaga umiejętności rozszyfrowywania kodu systemu znaków drogowych i, po drugie - wymaga umiejętności rozkodowania umieszczonej na nim nazwy miejscowości, podanej w jakimś języku. Tak więc, z przyjętej przez Autorów klasyfikacji z racji funkcji byłby to pewnie znak deiktyczny (wskazujący na docelowy kierunek ruchu), ale już z racji formy mógłby to być znak ikoniczny (tablica w formie strzałki lub ze strzałką namalowaną przy napisie, jeżeli oznaczenia serpentyn i zakrętów (s. 17) zaliczymy do znaków ikonicznych) i z całą pewnością jest to znak symboliczny, konwencjonalny, ponieważ zawiera napis wykonany w konwencji określonego języka etnicznego. Tak by funkcjonowała większość znaków informacyjnych oraz znaków kierunku i miejscowości z systemu znaków o ruchu drogowym. Nie są to jednak znamiona znaków językowych, które, obok innych im inherentnych cech, wyróżniają się tym, że są to znaki fonemowe.

Na s. 21 Autorzy piszą:

Takie wyrazy jak tu, tam, teraz, wtedy, dziś, jutro, ten, tamten, przyjść i odejść, podobnie jak zaimki osobowe - ja, ty, on czy my - nazywamy wyrażeniami deiktyczny mi.

Mamy tu do czynienia z wypowiedzią bardzo ogólnikową i nieklarowną, ponieważ inaczej definiuje się wyrazy z pozycji semantyki słowa (systemu słownikowego) i inaczej z pozycji znaczenia i funkcji składniowych wyrazów. W podanych przykładach mamy wyrazy typowo deiktyczne - wszystkie zaimki, które występują we wszystkich językach i wyróżniają się tym, że nie są nazwami, lecz tylko wskazują stałe kierunki w obrębie tej sytuacji, na którą składają się trzy zasadnicze elementy: nadawca, odbiorca i to wszystko, co stojąc poza nadawcą, tworzy konsytuację. Mamy też w egzemplifikacji dwa przykłady wyrazów nazywających (nie wskazujących) dzień, w którym dzieje się (działo się, będzie się dziać) to, o czym mówimy lub piszemy i dwa wyrazy nazywające określone czynności. A więc w sensie słownych znaków języka są to przykłady z trzech różnych klas, które Autorzy zresztą sami różnicują w

⁵⁰ Por. na przykład, z klasyfikacją wszystkich znaków na: 1) symptomy, 2) apele, 3) obrazy, 4) sygnały jednoklasowe, 5) sygnały dwuklasowe bezfonemowe, 6) sygnały dwuklasowe fonemowe (język), w: T. Milewski, Językoznawstwo, Warszawa 1969, ss. 9-26.

M. BOBRAN. Mój glos ir dyskusji o językoznawstwie kognitywnym