3645

rzeczom ( własności pierwotne - obiektywne np. wielkość, kształt, nich, położenie ), a inne nie ( własności wtórne - subiektywne np. barwy, dźwięki, smaki, wonie ). Idee mogą być proste i złożone. Złożone są obarczone większym błędem niż proste, mają mniejsze wartości poznawcze.

Znaczenie Locke’a : a) Uczynienie poznania naczelnym zagadnieniem filozofii; b) Stosowanie w rozwiązaniu tego zagadnienia metody psychologicznej i genetycznej; c) Oddzielenie dwóch źródeł doświadczenia : postrzeżenia i refleksji.

2. Teorie poznania Aureliusza Augustyna

Aureliusz Augustyn ( 354 - 430 )

Filozofia wg Augustyna ma służyć wierze; nie powiązana z wiarą pozostaje w jego rozumieniu bez wartości. W tym też sensie największe znaczenie Augustyn przypisuje filozofii platońskiej, ponieważ najbardziej zbliża się ona do Pisma Świętego. Filozofia i wiedza wynikają z wiary, która nadaje im najwyższą i ostateczną wartość, stąd też prawdziwa filozofia musi się zgadzać według niego z prawdziwą religią, a w szczególności z religią chrześcijańską. I to można uznać za programową wytyczną całej filozofii augustyńskiej. Koncepcja człowieka : Człowiek jest odbiciem, obrazem Boga. Wyrazem tego jest przede wszystkim rozum ludzki. W nim znajdują odbicie również treści rozumu bożego, czyli idee, według których Bóg dał istnienie wszechrzeczom. Dlatego też człowiek nie potrzebuje szukać wiedzy w świecie zewnętrznym, ponieważ nosi ją w sobie. Augustyn każe człowiekowi wejść w siebie samego i tam, a nie na zewnątrz, szukać prawdy. Przedmiotem poznania jest według Augustyna tylko dusza i Bóg.

W umyśle człowiek znajduje wszystkie prawdy i zasady : logiczne, matematyczne, przyrodnicze i etyczne, które mają wartość powszechną i ponadczasową ponieważ ich źródłem jest rozum boży. Ten rozum jest również jedynym kryterium, według którego człowiek ocenia prawdę i fałsz. Świat według Augustyna jest tworem bożym wywołanym z nicości. Świat posiada w sobie zło fizyczne i moralne. Zło fizyczne jest uwarunkowane materią, która przesłaniając w rzeczach ich pierwowzory boże powoduje w nich takie czy inne braki, przynależne im z racji jedności, porządku i harmonii istnienia, kategorii przysługujących każdemu bytowi. Zło moralne pochodzi ze sprzeciwu woli bożej i jest udziałem człowieka, który swoją wolą, skłaniającą się do rzeczy, może niszczyć porządek i harmonię istnienia ustaloną przez wolę najwyższą. Człowiek składa się z duszy i ciała jako z dwóch samoistnych substancji. Dusza jest substancją niematerialną, przynależną do świata umysłowego ( świat idei ), bez jakościową i bez ilościową, obecną we wszystkich częściach ciała. Dusza jako taka jest samym życiem, ciało zaś jest tylko ożywiane. Dusza jest nieśmiertelna. W swej etyce Augustyn rozróżnia dwojaką wolność : wolność