3784

egzoergiczne. Aby enzym działał trzeba podnieść poziom energetyczny substratu. Każdy enzym uczestniczy tylko w jednego rodzaju reakcji, są wielokrotnego użytku, posiadają centrum aktywne. Substrat pasuje do centrum aktywnego jak klucz do zamka. Matematycznie obniżenie energii aktywacji wyjaśnia teoria indukcyjnego dopasowania -budowa centrum aktywnego i substratu nie jest identyczna, enzym wciąga substrat do centrum aktywnego, substrat napina wiązania, co obniża energią aktywacji. Regulacja czynności enzymatycznych: ljhamowanie (inhibicja) kompetycyjne Wzrasta ilość inhibitora -maleje ilość enzymu, (np.: dehydrogenaza alkoholowa) 2)inhibicja niekompetencyjna Enzym blokowany jest przez substancją niepodobną do substratu (związki miedzi i rtęci) 3)regulacja allosteryczna Określona cząsteczka działa odwracalnie na działalność enzymu ale w innym miejscu niż centrum aktywne. Enzymy takie obok centrum aktywnego posiadają także centrum allosteryczne, które może przyłączyć regulator allosteryczny zmieniający konformacją całego biokatalizatora. Regulacja polega na inhibicji bądź indukcji. Podział enzymów: oksyreduktory (kataliza redoxów), transferazy (przenoszenie pewnych grup chem.), hydrolazy (rozszczepianie wiązań przy udziale wody) izomerazy (przeszeregowywanie w obrębie cząsteczek) liazy (rozszczepianie wiązań węgla z CONS) ligazy (tworzenie wiązań z CONS)

Witaminy: działają w dużej mierze jako koenzymy. Odkryte w 1911 przez Funka. Rozpuszczalne w tłuszczach: A (akseroftol, retinol) powstaje z lipidowego karotenu. Współtworzy rodopsynę (siatkówka oka), działa przeciwnowotworowo, jest przeciwutleniaczem. Ochranie nabłonek. Niedobór prowadzi do rogowacenia nabłonków oka, dróg oddechowych, suchości rogówki, ślepoty. Nie jest koenzymem! Występuje w wątrobie, tranie, jajach i niektórych jarzynach. D (klacyferol) powstaje w skórze pod wpływem światła z pochodnych cholesterolu. Pobudza transport wapnia z ukł. pokarmowego do krwi. Reguluje gospodarkę wapniowo - fosforanową. Niedobór może powodować krzywicę i zmiękczenie kości. Nie jest koenzymem! Występuje w wątrobie, mleku, maśle, jajach i drożdżach. E (a-tokoferol) przeciwdziała utlenianiu błon komórkowych i zw. organicznych. Jej brak powoduje osłabienie mięśni, obniżoną płodność, zwiększa ryzyko poronień. Nie jest koenzymem! Występuje w oleju słonecznikowym, sojowym i kiełkach pszenicy. K (fitochinon) wpływa na krzepnięcie krwi. Jej deficyt powoduje krwawienia i opóźnione krzepnięcie krwi. Jest kofaktorem enzymu odpowiedzialnego za modyfikację białkowych czynników krzepnięcia. Dzienne zapotrzebowanie pokrywa produkcja flory jelitowej. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach: Bi (tiamina, aneuryna) składnik koenzymu umożliwiającego oksydację w cyklu Krebsa. Jej deficyt powoduje zaburzenia pracy neuronów i włókien mięśniowych. Choroba beri-beri objawia się bólami nóg, rąk, drżeniem i osłabieniem mięśni, niewydolnością układu krążenia. Nie jest odporna na gotowanie, występuje w wątrobie, drożdżach, zbożu i mięsie. B₂ (ryboflawina) składnik grup prostetycznych enzymów przeprowadzających