3794

Jak wiadomo, przekazy nie językowe stanowią integralną część każdego aktu komunikacyjnego (Kaczmarek, 1995, 1998a, 1998b). Towarzysząca wypowiedzi ekspresja nie językowa pełni podstawową rolę w odczytywaniu rodzaju przeżywanych emocji. Argyle (1991) podaje, że w sytuacji kiedy komunikaty językowe i nie językowe są niespójne (gdy treść przekazu językowego jest zaprzeczeniem treści przekazu nie językowego), bardziej wiarygodne dla odbiorcy okazują się informacje przekazywane nie językowo, treść językowa zaś jest pomijana. Siła wpływu przekazu nie językowego jest około pięciu razy większa od siły wpływu przekazu językowego. Wskazano tym samym, że ekspresje pozajęzykowe są znaczącym elementem w percepcji wiarygodności. Wciąż jednak nie stwierdzono, które akty zachowań nie językowych odgrywają najważniejszą rolę w ocenianiu wiarygodności. Można przypuszczać, że będą to te same zachowania, które w ogóle mają bogate znaczenie informacyjne, a więc wyrazy twarzy, ton głosu, gesty czy utrzymywanie lub brak kontaktu wzrokowego.

Pewnych wskazówek dotyczących omawianego zagadnienia dostarczają badania przeprowadzone przez Paula Ekmana (1997). Stwierdza on, że ludzie podczas oceniania wiarygodności polegają głównie na słowach wypowiadanych przez nadawcę, oraz jego mimice. Dodaje później, że jak na ironię, akurat te źródła szacowania wiarygodności są najbardziej zawodne, gdyż dosyć łatwo można przy ich pomocy wprowadzić odbiorcę w błąd. Dzieje się tak dlatego, że zarówno dobór treści do wypowiedzi, jak i towarzysząca jej mimika mogą być dowolnie dobierane w zależności od sytuacji. Istnieją wprawdzie takie wyrazy twarzy, które z trudem dają się dowolnie inicjować i kontrolować, ale do wykrycia fałszu w takich udawanych ekspresjach potrzebna jest wprawa nabyta podczas specjalnego treningu. Według Ekmana bardziej wiarygodnymi wskazówkami fałszu są gesty i ton głosu.

Także inne dane (Argyle, 1970, 1991; Zimbardo; 1988) wskazują, że liczba i rodzaj wykonywanych podczas interakcji gestów wpływa na wzajemne ustosunkowanie jej uczestników. Zimbardo (1988) podaje, że Mehrabian zwrócił uwagę na znaczenie gestów wykonywanych podczas interakcji dla wywoływania przychylnej postawy wobec nadawcy. Osoba częściej gestylująca wywołuje sympatię i dążenie do współpracy ze strony innych. Dlatego też nauczyciele, którzy częściej gestykulują osiągają lepsze rezultaty w nauczaniu w porównaniu z nauczycielami mało gestykulującymi. Omawiany autor stwierdza, że żywa gestykulacja jest wskaźnikiem afiliatywności danej osoby. Sztywność i nadmienia kontrola gestów może wzbudzać reakcje przeciwne np. zdystansowanie.