3835

Platon - ur. w 427 r. p.n.e. w Atenach, zm. Tamże w 347 r. p.n.e. Należał do najważniejszych filozofów starożytności. Był uczniem Sokratesa - osobowość i nauka mistrza wywarły ogromny wpływ na Platona. Po 399 r. p.n.e. rozpoczął on kilkunastoletni okres podróży: udał się m. in. do Egiptu, a następnie do Italii ( gdzie spotkał się z nauką pitagorejczyków i studiował geometrię ), wreszcie na Sycylię. W 387 r. p.n.e. założył w Atenach popularną wówczas Akademię.

Podstawowym tematem filozofii Platona była koncepcja idei. Idee to rodzaj bytu ogólnego, ponad czasowego i niezmiennego. Tworzą one zamkniętą dziedzinę, przeciwstawioną nietrwałym przedmiotom indywidualnym. Idee nie są myślami, pojęciami czy słowami, choć mogą się w nich wyrażać. Jest to podstawowy typ bytu, będący wzorcem dla rzeczy (idea - gr. postać, kształt, istota ), w pełni samodzielny i od nich niezawisły.

Świat materialny istnieje tylko o tyle, o ile jest odbiciem bardziej od niego rzeczywistej idei - utrzymywał Platon. Poglądy takie nazywamy idealizmem obiektywnym. Idee nie zostały przez nikogo stworzone; nawet demiurgos (tj. boski twórca ) zbudował świat, opierając się na prawzorach, według których uformował bezkształtne tworzywa Wstępem do nauki o ideach była dla Platona matematyka ( nad wejściem do Akademii Platońskiej widniał napis: „Niechaj nikt, kto nie zna matematyki, tu nie wchodzi”) - sama struktura przyrody jest geometryczna; przedmioty w kosmosie składają się z płaszczyzn, figur itd. obrazujących porządek idei; także czas fizyczny jest ruchomą, „postępującą według liczb imitacją wieczności”.

Idee mają strukturę hierarchiczną: najwyższy i ostateczny ich poziom tworzony jest przez jedność idei: dobra, piękna, prawdy. Jest to słynna Platońska „trójjednia”, w której dobro zajmuje miejsce wyróżnione, piękno zaś nie ma charakteru czysto estetycznego. Utożsamienie dobra z pięknem jest „tym, dla czego warto żyć człowiekowi” - pisał Platon w

2