6355786625

EKONOMIA zarys podstawowych problemów

z wymianą postawił on również pytanie należące do najważniejszej w myśli ekonomicznej, a mianowicie: jak można porównać ze sobą różne w swej istocie wartości użytkowe towarów? Natomiast trzeci z komponentów ujawnia pieniądz jako wyraz umowy społecznej, powstałej pod wpływem potrzeb wymiany dóbr.

Osiągnięcia kultury greckiej z obszaru ekonomii zostały przejęte przez cywilizację rzymską, która również wniosła szereg własnych przemyśleń ekonomicznych. Znalazło to wyraz w dociekaniach Katona (żyjącego ok. 234-149 r. p.n.e.) który jako jeden z pierwszych zajął się ekonomiką rolnictwa w dziele " O gospodarstwie wiejskim ". Sformułował on porady dotyczące traktowania niewolnika i zwierząt roboczych, ale również przestrzennego rozmieszczenia gospodarstwa i jego alokacji względem dróg i miast.

Innym traktatem o gospodarce rolnej stało się dzieło "Zasady nauki o rolnictwie" Warrona (żyjącego w latach 116-27 p.n.e.). Jego zdaniem eksploatacja niewolników w gospodarstwie rolnym powinna opierać się nie tylko na bezpośrednim przymusie, lecz także na bodźcach moralnych i socjalnych. Formułuje on również przemyślenia które stanowią zalążki myślenia kategoriami bilansu nakładów i wyników.

Problematykę gospodarowania na wsi podejmuje również Columella (żyjący w I wieku) w dziele „De re rustica”. Zwraca on uwagę na wyposażenie gospodarstwa w dobre narzędzia, na właściwą uprawę i nawożenie gleb, lokalizację gospodarstwa oraz na umiejętne gospodarowanie nim.

Okres nowej ery przyniósł daleko idące przewartościowania w obszarze poglądów ekonomicznych, zwłaszcza w stosunku do pracy fizycznej, rangi różnych zawodów oraz roli i miejsca niewolników w społeczeństwie. Znalazło to wyraz w poglądach Seneki (ok. 3 r. p.n.e. -65 r. n.e.), Klemensa (żyjącego w latach 150-215) i Augustyna (żyjącego w latach 354 - 430 r.). Podkreślali oni, że wszyscy ludzie są sobie równi; pouczali, że ubóstwo nie jest cnotą - że bogaty powinien pomagać, a nie popierać nędzy; chwalili oni pracę, ganili zaś lenistwo. Ich poglądy były zbieżne z poglądami rodzącego się wówczas chrześcijaństwa.

Odmienną była natomiast myśl ekonomiczna wczesnego średniowiecza. Stanowiła on część tak zwanych" prawd plemiennych" będących zbiorami praw zwyczajowych - jak: Prawda Salicka (VI wiek), Kapitularz o majątkach (Schyłek VIII wieku) oraz nauk kanonicznych.

Szczytowym osiągnięciem średniowiecznej kanonistyki stały się poglądy Alberta Wielkiego (11937-1280) oraz Tomasza z Akwinu (1225-1274) nawiązujące do arystotelizmu i myśli chrześcijańskiej. Tomasz z Akwinu w ramach tzw. etyki gospodarczej zbudował on zręby systemu teorii własności i stosunków społecznych z których to wywiódł teorię "ceny sprawiedliwej" i jej pochodne - teorie płacy roboczej, zysku kupieckiego i procentu.

Schyłkowi średniowiecza towarzyszyły znaczące przemiany gospodarcze, wiążących się z odkryciami geograficznymi, wynalazkami technicznymi oraz procesami pierwotnej akumulacji kapitału. Sprzyjającymi tym procesom okazały się prądu Odrodzenia. Zaowocowały one pojawieniem się luźnego systemu ekonomicznego - merkantylizmu (od włoskiego "mercante" -handlowiec), którego wczesnym stadium był tzw. monetaryzm (określany także jako bulionizm). Monetaryzm rozwijał się on zwłaszcza w tych krajach w których stosunki towarowo-pieniężne upowszechniły się szeroko, to jest w Anglii, Francji, Hiszpanii i we Włoszech. Z rozwojem merkantylizmu w pełnym wydaniu mamy do czynienia dopiero w XVII wieku. Spośród wielu dzieł merkantylistów na uwagę zasługuje " Traktat ekonomii politycznej" (Traite de 1 ekonomie politique) z 1615r. napisany przez Antoine a de Montchretiena. Jego zdaniem ekonomia polityczna w rozumieniu ekonomii społecznej powinna zajmować się głównie gospodarką w makroskali. Uważał on, że bogactwo narodu wymaga skrzętności jego obywateli i opiera się na rolnictwie i produkcji manufakturowej. Wiązał on je z osiągnięciem wysokiej samowystarczalności gospodarczej kraju, czemu powinien sprzyjać zwłaszcza handel.

Poczesne miejsce w historii myśli ekonomicznej okresu przejściowego od feudalizmu do kapitalizmu zajmuje fizjokratyzm. Ukształtował się on jako spójny kompleks poglądów ekonomicznych, którego kośćcem stała się analiza procesu produkcyjnego. Zrodził się on na bazie krytyki merkantylizmu. Jego najbardziej znaczącym przedstawicielem był Francois Quesney (1694-1774), który zastosował metody nauk przyrodniczych w badaniach organizmu