6355786612

EKONOMIA zarys podstawowych problemów

1.3.1. Podstawowe kategorie ekonomiczne

Rozumiejąc przez pojęcie "kategoria ekonomiczna" myślowy wyraz realnych faktów, zjawisk i procesów oraz ich związków i zależności ekonomicznych, a w konsekwencji uogólnienie ich istotnych właściwości, możliwym staje się sformułowanie ich podstawowej listy. Najtrafniejszym punktem wyjścia do tego przedsięwzięcia wydaje się istota "ekonomii". Zaznaczyć jednak trzeba mając na uwadze jej współczesne rozumienie, że lista jej podstawowych kategorii jest dość znaczna (schemat 1.5.). Zaliczyć do nich trzeba takie kategorie, jak: makroekonomia, mikroekonomia, rynek, popyt, podaż, zasoby, ograniczoność zasobów, rzadkość zasobów, potrzeby, nieograniczoność potrzeb, gospodarowanie, alokacja, czynniki produkcji, i inne. Ponieważ istota tych kategorii zostanie ujawniona w toku kolejnych rozważań, w tym miejscu wystarczającym wydaje się tylko sygnalizacyjne i syntetyczne zarysowanie ich listy.

Schemat 1.5. Lista podstawowych kategorii ekonomicznych i ich wzajemne zależności.

1.3.2. Prawa ekonomiczne

Prawa ekonomiczne - to adekwatne teoretyczne ujęcie najsilniej działających tendencji w rzeczywistości gospodarczej. Mogą mieć one charakter ogólny lub szczegółowy. Mogą dotyczyć zjawisk zachodzących w całej gospodarce narodowej, a więc w skali makro-, jak również w skali mikro-.

Do znaczących w skali makroekonomicznej trzeba zaliczyć, takie prawa jak

- prawo własności;

- prawo Keynesa (makroekonomicznego przekonania, że popyt tworzy własną podaż);

- prawo Seya (makroekonomicznego przekonania, że podaż tworzy swój własny popyt);

- prawo konkurencji;

- prawo wartości.

Natomiast w skali mikroekonomicznej bardzo często spotykamy się przy dokonywaniu analiz rzeczywistości gospodarczej z funkcjonowaniem takich praw, jak:

- prawo malejących krańcowych przychodów;

- prawo popytu i podaży.

1.3.3. Teorie ekonomiczne

Wobec złożonej rzeczywistości gospodarczej, ekonomia w rozwiązywaniu problemów przed nią stojących posiłkuje się teoriami ekonomicznymi. Są nimi zestawy abstrakcji dotyczące rzeczywistości, to jest uproszczone modele wyprowadzone przy pomocy procesu abstrahowania ze złożoności rzeczywistego świata. Teoria ekonomiczna jest więc uproszczonym wyjaśnieniem tego, jak gospodarka lub jej fragment funkcjonuje lub funkcjonowałby w określonych warunkach. Służy ona do porządkowania i wyjaśniania rzeczywistości wykrywania występujących zależności oraz formułowania przewidywań.

Teoria ekonomiczna aby zyskać miano dobrej, musi obejmować wystarczająco dużą liczbę danych, by być w stanie symulować rzeczywistość. Winna więc ona dostarczać wyjaśnień przebiegu dotychczasowych zjawisk i pozwolić na w miarę dokładne przewidywanie przyszłości. O jej wartości stanowi stopień wyjaśnienia tego co zostało zaobserwowane i efektywność przewidywań przyszłości. Jej wykorzystanie ma duże znaczenie dla zrozumienia złożonej rzeczywistości gospodarczej.

Funkcjonujące obecnie na gruncie ekonomii teorie ekonomiczne można pogrupować, stosując kryterium obszaru odniesienia na następujące jej rodzaje:

1) teorie rozwoju gospodarczego (np. klasyczna, marksistowska, startu Rostowa, wielkiego pchnięcia, uzależnienia i inne);