41168

Włodzimierz Tetmajer i Tadeusz Boy Żeleński umieścili poetę w sanatorium z powodu jego mami prześladowczej - uważał ich dotąd za osobistych wrogów.

Po roku wyleczono go i mógł działać w ramach Komitetu Obrony Spiszą i Orawy w celu obrony granic polskich przed imperialistami czeskimi, w czasie ich ustalania. Powstała broszurka O Spisz, Orawą i Podhale (1919).

Ostatnie 20 lat życia spędził w warszawskim Hotelu Europejskim, którego właściciel, książę Czetwertyński. zapewnił mu dożywotnie utrzymanie, a rada miejska Bydgoszczy przyznała mu zasiłek Mieszkał z synem (ur. 1901 r.. matka Izabela Dębowska). Z syna nie poeta, ale chuligan, terroryzujący starego kalekę. Gdy syn zmarł w 1933 r., ojciec nie wierzył w jego śmierć i ciało syna musiano zabrać siłą z mieszkania. Poza tym pisarz miał kataraktę (zaćma - choroba oczu).

Tetmajer zmarł 18 styczna 1940 r., w Szpitalu Dzieciątka Jezus (bo hotel zajęli okupanci).

KULTURA LITERACKA MODNEGO POETY

W 1887 r. Tetmajer debiutował poematem prozą Ula i wierszowaną Allegorią. Pierwsze dwie serie wierszy wydał swoim nakładem. Przy wznowieniach część wierszy wyrzucał, a w ich miejsce wstawiał nowe.

Wzory, z jakich czerpał:

• Mickiewicz i Słowacki (co widać gł. w serii I czy w cyklu liryków Qui amant nawiązujących do W Szwajcarii lub w Achillesie);

• docenił Teofila Lenartowicza trenem po jego śmierci;

• zauważył wielkość Wyspiańskiego;

• tłumaczył fragmenty Ksiągi Wyjścia o Mojżeszu i Iliady - o Achillesie

• interesował się w młodości Byronem i Shelleyem, Goethem i lirykami Heinego

• nie był obojętny wobec liryki fr. - pamasizm i symbolizm (Kwiat symboli cztry w s. I, Albatros w s. II. Rzeka mistyczna. Łąka mistyczna, Potok symboliczny, Symbol w s. III)

• Kwiaty zla Baudelairea w przekładzie Adama M-skiego i Antoniego Langego wyszły w 1894 r.

KATASTROF1STA - PIEWCA PRZEŻYTYCH - HEROLD WOLNOŚCI

Konflikty pod koniec XIX wieku:

• polityczne: kocioł bałkański;

• społeczne: rozwój klasy robotniczej, osiągnięcia cywilizacyjne, nich socjalistyczny jako wyraz rosnącej samowiedzy robotnika, organizująca się politycznie klasa chłopska;

• 1 maja 1980 stłumiony był krwawo w Galicji, w 1892 wybuchł bunt łódzki;

• powstała Polska Partia Socjalistyczna i Polska Partia Socjalno-Demokratyczna.

W pierwszych dwóch tomacli Poezji Tetmajer oddal te stosunki polityczno-społeczne:

• Wody (s. I) - rozrachunek zbuntowanych mas ludowych z posiadaczami zamczysk i pałaców; powódź wiosenna to symbol przewrotu społecznego;

• W Nowy Rok (1892) (s. II) - mono z Reduty Ordona Mickiewicza: „dzieło zniszczenia w dobrej sprawie jest święte jak dzieło twoizenia", apokaliptyczna wizja „mmaka zniszczenia” (konie Apokalipsy), rewolucji światowej, która odnowi oblicze ziemi;

• zagłada jest konsekwencją stosunków realnych, dopełnienia się miaiy zła. nie ma już powodzi, ale potop i wybuchy wulkanów - Tetmajer jako pierwszy katastrofista;

• dniga część z retoiycznymi zwrotami („ruń, mieczu straszliwy!", „Patrzcie!”, „Ufajcie!”) ma charakter manifestu;

• nawiązująca do aktualnej syntacji obawa, czy nich spoŁ-rewolucyjny nie wymknie się z rąk tych. którzy go wywołali;

• w tzeczywistości nie jest to przepowiednia, ale relacja z faktów, sławiąca „dzień pierwszy” (maja) ~ dirae - przeklelistwa, złe wróżby przeciw niedomaganiom życia (Horacy. Boska Komedia, „Ustęp” Dziadów cz. III, Grób Agamemnona).