41571

władny system prawa organ władzy wydaje akt prawotwórczy. któremu pod groźbą sankcji muszą się podporządkować adresaci

negocjacyjny system prawa - opiera się na zgodnym porozumieniu między podmiotami prawa a organami wydającymi akty;

umowy prawotwórcze - akt dwustronny lub wielostronny, tworzący prawo konsensualne oparte na porozumieniu stron umowy, jest to skutek porozumienia w negocjacyjnym systemie prawa, źródło prawa wewnętrznego (np. w prawie pracy - układy zbiorowe pracy) albo źródło prawa międzynarodowego (ratyfikowane umowy międzynarodowe)

Ważne akty praw odaw cze w Polsce:

1.    Konstytucja

2.    Ratyfikowana umowa międzynarodowa (uchwalona na mocy zgody zawartej w ustawie)

3.    Ustawa

4.    Rozporządzane

5.    Akty prawa miejscowego

Prawo kształtują też zasady wykładni prawa - uzupełniające luki i wyjaśniające niejasności Zasady liierardiii aktów prawodawczych:

a)    akt prawotwórczy o niższej mocy prawnej nie może być niezgodny z aktem o mocy wyższej

b)    akt o wyższej mocy prawnej może uchylić ten o niższej mocy

c)    akt o wyższej mocy przesądza w pewnym stopniu o treści aktu o mocy niższej

d)    obowiązkowe jest wydanie aktów o niższej mocy. jeśli są niezbędne do realizacji przepisów aktów o mocy wyższej

2. PRAWO PRECEDENSOWE (JUDGE-MADE-LAW, SYSTEM PRAWA SĘDZIOWSKIEGO, COMMON LAW)

Podział precedensów prawotwórczych:

1)    precedais konkretny - dotyczy konkretnej sprawy

2)    precedais abstrakcyjny - dotyczy rozstrzygania ogólnych zagadnień

1)    precedais interpretacyjny - dotyczy wykładni prawa

2)    precedais rozstrzygnięcia - tworzy nowe normy

1)    precedais secundum legau - zgodny z prawem

2)    precedais contra legem - niezgodny z prawem

3)    precedais praeter legem rozstrzyga sprawy nieuregulowane prawem

1)    precedais de inre - wiążący z mocy prawa (charakterystyczny dla common law)

2)    precedais de facto - niewiążący (charakterystyczny dla civil law)

Cediy systemu prawa precedaisowego:

-    brak rozdziału pomiędzy stanowieniem a stosowaniem prawa

-    brak recepcji prawa rzymskiego

• zasada stare dedsis - każdy sąd jest związany precedensem uchwalonym przez sąd wyższej instancji, a precedens może być uchylony tylko przez ustawę hib sąd który go wydał, albo sąd wyższej instancji

-    prejudycjaluość orzeczeń - sądy mogą sformułować zapytanie do Sądu Najwyższego z prośbą o wyjaśnienie niejasności

-    instytucja ławy przysięgłych

Na decyzję sędziego w prawie precedensowym składają się;

Ratio decidaidi - słuszność decyzji, reguła rozstrzygnięcia, która jest właśnie precedensem

Obiter dictum - uwzględnienie szczegółowych okoliczności, cech badanego przypadku (nie jest precedensem)

Procedury przeciwko p.KjLę.d.q.llojnj.

1)    overruling - procedura uchylania precedensu

2)    reversing - procedura uchylania decyzji ale nie precedensu

3)    distingnisiiing - procedura zaprzeczenia podobieństwa sytuacji faktycznych przez osobę, która nie chce dopuścić do zastosowania precedensu