41694

b)charakterze treściowym.

7.    Więzi kompetencyjne między normami systemu wyrażają się w tym, że jedne normy powstają na podstawie norm, które jakiemuś podmiotowi udzieliły kompetencji

(upoważnienia) do ich ustanowienia.

a)    delegacja ustawodawcza - delegowanie przez parlament kompetencji do stanowienia ustaw na inne podmioty,

b) subdelegacja - przekazywanie kompetencji prawodawczej przez organ, który z mocy ustawy uzyskał upoważnienie do wydawania w jakiejś dziedzinie aktów wykonawczych.

8.    Recepcja prawa - sytuacja, gdy "z woli" ustrojodawcy do systemu prawa zostają włączone normy, których treść ukształtowano w jakimś innym systemie prawa.

9.    Rewolucyjna zmiana systemu prawa - ma miejsce wtedy, gdy tworzy się jakiś zespół norm, które nie mają ani kompetencyjnego, ani treściowego oparcia w obowiązującej konstytucji, ale które są przejawem faktycznej władzy jakiejś grupy politycznej, przy czym członkowie społeczeństwa gotowi są dawać tym normom posłuch.

10.    Więź treściowa - przejawia się w tym, że norma udzielająca kompetencji wyznacza treść normy, do której stanowienia upoważnia, ponadto normy systemu znajdują uzasadnienie aksjologiczne w uporządkowanym systemie wartości.

11.    Zasady prawa - wiążące prawnie normy, które zajmują w systemie pozycję nadrzędną względem innych norm i którym wyznacza się w tym systemie szczególną role.

12.    Funkcja zasad prawa:

a)    wyznaczają kierunki tworzenia prawa - jakie wartości chronić, a jakich nie wolno naruszać,

b)    wskazują kierunki interpretacji tekstów prawnych,

c)    wyznaczają w jaki sposób wykorzystać zakres swobody pozostawiony organowi stosującemu prawo.

1.5. Podzbiory w systemie prawa. Gałęzie prawa

1.    Uporządkowanie pionowe norm - powiązania kompetencyjne.

2.    Uporządkowanie poziome norm - powiązania treściowe, uporządkowanie norm systemu prawa według kryteriów treściowych.

3.    Dwa wielkie działy prawa:

a)    prawo publiczne - normy, które regulują stosunki między państwem a obywatelem oraz między organami państwa: (quod ad statum rei Romanae spectat -które odnosi się do państwa rzymskiego i chroni jego interesy),

b)    prawo prywatne - normy, które regulują stosunki między obywatelami: (quod ad singulorum utilitatem - które chroni interesy jednostek).

4.    Prawo materialne - normy prawne, które w sposób pierwotny wyznaczają sytuacje prawne różnych podmiotów, tzn. wyznaczają im obowiązki lub ze względu na te normy powstają dla nich różnego rodzaju uprawnienia i upoważnienia.

5.    Prawo formalne (procesowe) - normy, które kształtują określone instytucje, sposób ich powoływania i zasady ich funkcjonowania oraz sposób postępowania w tych instytucjach, służący zabezpieczeniu realizowania norm prawa materialnego. Ma charakter instrumentalny, służebny względem materialnego.

6.    Gałęzie prawa - podział norm systemu prawa w podzbiory.

7.    Cywilistyczna metoda regulacji:

a)    sytuacje prawne podmiotów prawa są równorzędne,

b)    respektuje się autonomię woli podmiotów prawa.

8.    Administracyjna metoda regulacji:

a) sytuacja prawna podmiotów jest nierównorzędna: jeden z nich jest podporządkowany drugiemu.

9.    Metoda kama:

a)    posługiwanie się nakazami i zakazami zachowań.

b)    grożenie sankcją za przekroczenie norm,

c)    wyznaczanie obowiązków.

d)    określenie form, w jakich ma być egzekwowane naruszenie norm,

e)    inicjatywa należy do państwa.

10.    Podstawowe gałęzie prawa:

a)    prawo konstytucyjne - zespół norm, które regiiują ustrój polityczny państwa oraz podstawy jego ustroju ekonomicznego;

b)    prawo administracyjne - zespół norm, które regulują władcze działania organów państwa w stosunku do obywateli, ale także innych podmiotów, w tym organów państwa:

c)    prawo cywilne - zespół norm. które regulują stosunki majątkowe między podmiotami prawa;

d)    prawo rodzinne - zespół norm. które regulują zawarcie i ustanie małżeństwa, prawa i obowiązki małżonków, prawa i obowiązki członków rodziny etc.