42262

tarcza arabska

Orogeneza Kaledońska: Ałtaj Mongolski

Orogeneza Hercyńska: Góry Ural (to co jest teraz Uralem to tylko niewielka część istniejącego kiedyś potężnego górotworu, który był bardziej na wschód), Ałtaj Południowy, Tien-Szan, Góry Kulnun?, Obrzar V\fyżynno-Górski Kazakstanu Orogeneza Alpejska: w tej orogenezie wszystkie góry zostały odmłodzone a także powstały nowe: Kałkaz, Karakorum, Himalaje, Wyż. Irańska.

ok. 150 min lat - średni czas życia wysokich gór fałdowych. Po takim czasie będzie po nich równina tak jak to się stało po dawnym Uralu (dziś chyba to Nizina Zachodno Syberyjska?)

Góry fałtowe na Ziemi tworzą (obróconą o 90 deg przeciwnie do wskazówek zegara) literę T.

Nizina Zachodnio-Syberyjska (są to zdenudowane góry Ural)

Nizina Północno-Syberyjska Nizina Turańska

Nizina Gangesu (kiedyś dno morza)

Nizina Chińska Nizina Indu Nizina Mandżurska Nizina Mezopotamii

Na tym kontynencie są praktycznie wszystkie surowce mineralne

90-95% złóż surowców energetycznych (ropa i gaz) występuje w sąsiedztwie gór

(zapadliska śródgórskie)

Węgiel występuje w okolicach gór hercyńskich (węgiel aby stać się kamiennym potrzebuje ok. 250 min lat)

Azja - kontynent wielkich rzek:

Nierównomierne rozmieszczenie rzek - środek kontynentu jest ich pozbawiony.

Rzeki azjatyckie mają podręcznikowy charakter.

Rzeki płn. Azji charakteryzują się częstymi powodziami ponieważ w górnym ich biegu jest wiosna a w dolnym jeszcze zima.

Większe rzeki płn. Azji: Ob, Jenisej, Lena, Indygirka, Kołyma Rzeki uchodzące na wschodzie: Amur, Huanghe, Jangcy, Mekong Rzeki południa: Ganges, Bramaputra, Indus, Tygrys, Eufrat Do Jez. Aralskiego uchodzą Syrdaria i Amudaria Najdłuższa rzeka Azji to Jangcy (3 na świecie)

Bajkał - najgłębsze na Ziemi jezioro tektoniczne

Bałchasz - też tektoniczne ale jest znacznie płytsze bo ma więcej osadów

Morze Martwe - największa depresja na Ziemi

Morze Kaspijskie, Jeziora Aralskie

Zat. Adeńska, Zat. Omańska, Zat. Perska