39222

partia robi dla ludzi.

•    Racjonalnego wyboru - swoista firma ekonomiczna zdominowana przez przedsiębiorczych liderów, dążących do maksymalizacji prywatnych korzyści przez ewentualne wykorzystanie stanowisk publicznych.

Antypartia - organizacja o wyraźnie politycznych cechach i celach, która promuje typ strategii organizacyjnej i programowej, mających świadczyć o całkowitym odrzuceniu zasad i norm typowych dla ustabilizowanych partii politycznych. Odrzucona jest zasada formalnej struktury organizacyjnej, decyzje podejmowane są przy udziale wszystkich członków, preferowane niekonwencjonalne działania, np. blokady, strajki. Przykłady antypartii: ugrupowania etniczne i regionalne, kanadyjska partia reform, „Zwykły człowiek” (Włoch po zakończeniu II wojny światowej)

Geneza partii politycznej:

M. Weber:

•    Partia jako koteria arystokratyczna - grupa skupiona wokół lidera lub rodu

•    Kluby polityczne - rozszerzenie prawa wyborczego, brak sformalizowanej struktury

•    Nowoczesne partie masowe - 1 połowa XIX wieku

Beme: 3 główne próby wyjaśnienia genezy partii politycznej:

•    Teorie instytucjonalne - rozwój partii jest następstwem rozwoju instytucji parlamentu; konsolidowanie się systemów politycznych oraz partycypacja polityczna

•    Teorie modernizacji

•    Teorie kryzysu: 3 sytuacje kryzysowe prowadziły do powstania nowych partii

1.    załamanie legitymacji tradycyjnych monarchii absolutnych - pojawiają się pierwsze partie

2.    budowa i integracja niezależnych państw narodowych (Niemcy po zjednoczeniu, Litwa, Łotwa, Jugosławia, Irlandia)

3.    załamanie systemów parlamentarnych w 1 połowie XX wieku - spowodowało to dojście do władzy partii totalitarnych.

Atilla Aga: wyróżnił 4 stadia powstawania partii w systemach postkomunistycznych

•    embrionalny - w ramach systemu jednopartyjnego pojawiają się ugrupowania antysystemowe, np. KOR, kluby, stowarzyszenia antykomunistyczne

•    formowanie się protopartii - związanie z powstawaniem masowych organizacji politycznych o charakterze ruchu społecznego, np. Solidarność; wg Sobolewskiej -Myśnik: partia typu forum - organizacja społeczna o celach politycznych, lecz nie mająca struktury partii

•    parlamentaryzacja partii politycznej - związana z wejściem partii nowopowstałych do parlamentu

•    socjalizacja - reorientacja na potrzeby społeczeństwa

Marek Chmaj: 5 etapów rozwoju partii politycznych

1.    partia jako ugrupowanie o strukturze rodowej - organizacje te powstawały już w starożytności, np. Rzym przed II wojna punicką (III w. p. n. e.); ugrupowania tworzone były przez nobilów (zamożna arystokracja), fakcjony łączyły kilka rodów, fakcje obowiązywała solidarność starania się o urzędy; brakowało konkretnego programu politycznego

2.    partia jako ugrupowanie arystokratyczne - ukształtowała się w Rzymie u schyłku republiki, powstały 2 ugrupowania:

• popularze nastawieni antysenacko, opowiadali się za reformami politycznymi.