5784

mózgu. Zaliczamy do nich guzy nowotworowe, zapalne (ropnie), naczyniowe (tętniaki) oraz guzy innego pochodzenia rozwijające się wewnątrz czaszki. Najczęstszy rodzaj guza, glejak stanowi 40 % guzów mózgu u dorosłych, jest też najbardziej złośliwy. Guzy śródczaszkowe, zależnie od rodzaju, umiejscowienia i rozwoju mogą dawać wiele różnorodnych objawów. Każdy przypadek może mieć inny przebieg, w zależności od tego, jakie połączenia między różnymi częściami mózgu uległy zniszczeniu.

Zaburzenia wspólwy.stępujące z afazją

Zaburzenia mogą mieć charakter trwały jako skutek nieodwracalnych zmian morfologicznych w strukturach nerwowych. Każdemu uszkodzeniu mózgu towarzyszą również zmiany neurodynamiczne spowodowane wzmożonym ciśnieniem śródczaszkowym, obrzękiem czy zaburzeniom w krwioobiegu. Uszkodzenie mózgu może wywołać zaburzenia mowy, ale również deficyty innych funkcji poznawczych:

•    zaburzenia pamięci,

•    zaburzenia uczuć,

•    zaburzenia procesów myślowych,

•    zaburzenia ruchowe w    fonnie niedowładów i porażeń jednej połowy ciała

•    zaburzenia ruchów bardziej złożonych (apraksja);

Apraksja - utrata bądź ograniczenie zdolności do wykonywania dowolnych i celowych czytmości, spowodowana uszkodzeniem mózgu. Często towarzyszy rozmaitym postaciom afazji. Do podstawowych postaci apraksji zalicza się: apraksję wyobrażeniową (ideacyjną), występującą przy rozległych chorobach mózgu, która objawia się niemożtiością realizowania planowanego ruchu, przestawianiu czy pomijaniu jego istottiych elementów• składowych a dodawaniu zbędnych, apraksję ruchową, polegającą na niemożności wykonywania ruchów precyzyjnych (np. pisanie, gra na instrumentach muzycznych), ruchy chorego są niezgrabne, niepewne, zwykle po stronie przeciwnej dla uszkodzenia, oraz apraksję wyobrażeniowo-ruchową, w której chory/ nie może, mimo, że wie jak to zrobić, wykonać poleconej fiinkcji, przy czym instrukcja wspomagająca nie zmienia sytuacji, natomiast analogiczne czynności mogą być wykonane w sposób automaty czny.

•    zaburzenia w analizie bodźców zewnętrznych (agnozje: wzrokowe, słuchowe i inne);

•    zaburzenia czucia (dotyku, bólu temperatury);

•    zaburzenia orientacji przestrzennej, orientacji we własnym ciele,

•    zaburzenia w pisaniu i czytaniu (agrafia i aleksja);

Aleksja, ślepota słowna, niezdolność czytania, towarzysząca zwykle afazji, w stępująca u osób, które przed chorobą umiały czytać i mają zachowany sprawny wzrok. Przyczyną aleksji jest uszkodzenie lewej półkuli mózgu, często w wyniku udaru mózgu. Aleksja wrodzona może występować u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym (istota tego zaburzenia nie jest jeszcze dokładnie zbadanai.

•    zaburzenia w operowaniu liczbami (akalkulia).

Dobra znajomość wymienionych zaburzeń i umiejętność ich rozpoznawania jest ważna, ponieważ mogą one towarzyszyć zaburzeniom mowy.

Afazja - zaburzenie mowy, powstałe w wyniku uszkodzenia ośrodka mowy w dominującej półkuli mózgu i upośledzające proces mówienia lub rozumienia mowy. Afazja nie jest wynikiem zaburzeń samej artykulacji, polega na ograniczeniu zdolności rozumienia komunikatów werbalnych oraz reguł ich tworzenia. Wyróżma się afazję całkowitą