5875

2

Praca z psychologii wieku dorastania

5.    T. Gordon Wychowanie bez porażek w szkole , wyd VI, Warszawa 2000, Instytut

Wydawniczy PAX

6.    Stanisław Mika Psychologia społeczna dla nauczycieli, wyd II, Warszawa 1987, WSZiP

Po co istnieje psychologia rozwojowa? Po to aby badać i określać normy pomocne w poznaniu psychiki dziecka, tak aby mogło prawidłowo się rozwijać w idealnych dla siebie warunkach. Podstawą dobrego wychowania jest dobre poznanie psycliiki i odstępstw od norm u dzieci. Psychologia rozwojowa charakteryzuje proces rozwoju psycliicznego, bada właściwości i prawidłowości rozwoju psychicznego dziecka oraz czynniki kształtujące jego rozwój. Ten dział psychologii pozostaje także w ścisłym związku z pedagogiką, która zajmuje się sferą wychowania dziecka. Wiek dorastania został wyodrębniony w wyniku podziału psychologii ontogenetycznej.

Początek tego okresu wyznaczają zmiany natury anatomiczno - fizjologicznej, jakie zachodzą w organizmie. One właśnie sygnalizują rozpoczęcie biologicznej fazy dorastania. Fazę tę kończy osiągnięcie biologicznej dojrzałości: zdolności do dawania życia. Ta faza jest nazywana również fazą pokwitania lub pubertalną. Fazę drugą wyznaczają zmiany w sferze psychicznej, przede wszystkim w obrazie własnej osoby. Zakończenie tej fazy wiąże się z osiągnięciem dojrzałości psychicznej, czyli ze zdolnością do decydowania o sobie, odkryciem sensu własnego istnienia i odnalezieniem własnej tożsamości Wg E. Eriksona adolescencja przypada na lata od 13 do 18 roku życia. To stadium cliarakteryzuje osiąganie odpowiedzi na pytanie, „kim jestem i kim mogę być”. Jest to skrzyżowanie dzieciństwa i dojrzałości. Dorastający musi ustanowić podstawową tożsamość społeczną i zawodową lub pozostanie nieokreślony co do roli, jaką ma pełnić jako dorosły. Podstawowy czynnik w rozwoju tego okresu to społeczność rówieśników. Obszary rozwoju wg Newmanów to m.in.: obszar dojrzewania fizycznego (wzrost i masa ciała, dojrzewanie seksualne, skok pokwitowy); operacje formalne; rozwój emocjonalny; autonomia w stosunku do rodziców (niezależność emocjonalna, fizyczna, ekonomiczna).

W fazie pokwitania pojawiają się pierwszorzędne i drugorzędne cechy płciowe. Skok pokwitaniowy objawia się szybkim wzrostem ciała. Zmiany w dojrzewaniu Fizycznym zależne są od czynników socjoekonomicznych, przy czym większą podatność w tym zakresie obserwuje się u chłopców w porównaniu z dziewczętami.

Jak wspomniałam, dorastanie to okres poszukiwania własnej tożsamości i próby określenia siebie. Młody człowiek poszukuje wiedzy o sobie poprzez refleksję nad sobą. Ujawnia się tutaj tzw. kryzys tożsamości. Jego rozwiązanie zależy od: poczucia wewnętrznej identyczności i ciągłości; dostrzegania tej identyczności i ciągłości przez innych; potwierdzenia percepcji samego siebie w kontaktach interpersonalnych. Młodzież poszukuje własnej tożsamości w stałości stosunku do niej rodziców; tworzeniu nowego obrazu własnej osoby - często poprzez przejmowanie cudzych zachowań, poglądów, przekonań; w sprawdzeniu swoich możliwości fizycznych i psychicznych. Dokonywanie samodzielnych wyborów wiąże się często z przeżywaniem konfliktu między pragnieniem samodzielności a lękiem przed odpowiedzialnością. Brak rozwiązania kryzysu tożsamości prowadzi, zdaniem Eriksona, do trudności w ustalaniu właściwych relacji z otoczeniem, uwzględniających wzajemne wymagania partnerów integracji. Mamy wówczas do czynienia z rozproszeniem ról, poczuciem dezorientacji co do tego, kim się jest. Dorastający może mieć poczucie opuszczenia i rozpaczy i w konsekwencji wycofywać się z otoczenia, a w skrajnych wypadkach - przyjmować negatywną tożsamość, prezentując zachowania bądź postawy sprzeczne z obserwowanymi u rodziców i wychowawców

Światopogląd młodzieży jest wyrazem intelektualnego modelu świata, połączonego z jego oceną. W omawianym okresie ulega on ciągłym przemianom, jest niestabilny. Jego specyficzną forma jest idealizm młodzieńczy. Przechodzi on od optymistycznej wizji