6372

System Montessori jest jednym z najlepszych przykładów zindywidualizowanego kształcenia. Realizacji zasady indywidualizacji w klasach służą m.in.: zróżnicowane wiekiem grupy dzieci, przykładanie dużej wagi do obserwacji dziecka w celu poznania jego rozwoju, określanie aktualnych umiejętności, preferencji, zainteresowań, uzdolnień oraz w celu dostrzeżenia i wykorzystania - dla stymulacji rozwoju - okresów szczególnej wrażliwości na poszczególne rodzaje oddziaływań.

W szkołach Montessori proces nauczania dokonuje się dzięki samoaktywności opartej na wewnętrznej motywacji. Nauczanie charakterystyczne dla systemu klasowo-lekcyjnego jest zniwelowane na rzecz samodzielnego uczenia się. Następuje przeniesienie akcentu z procesu nauczania na proces uczenia się. Przeniesiona jest również odpowiedzialność za proces dydaktyczny z nauczyciela na ucznia. Rolą nauczyciela jest tworzenie odpowiedniego środowiska, w którym ten proces może odbywać się i wspieranie dziecka wtedy, kiedy jest to konieczne. Kształcenie w szkołach Montessori powinno być dostosowane do możliwości dziecka i jego okresu rozwojowego. Jest to uczenie skoncentrowane na uczniu, a nie na nauczycielu. Dominującą formą uczenia się stanowi samodzielne zdobywanie doświadczeń i wiedzy poprzez wykorzystywanie materiałów, eksperymentowanie i próby. Jest to uczenie się w wolności, która ma swoje granice, zakreślone prawem do wolności innych osób. Z tego względu dziecko ma możliwość podejmowania różnych decyzji dotyczących uczenia się, ale jednocześnie musi liczyć się z innymi i ponosić odpowiedzialność za to, co robi.

Grupa dzieci kształconych w systemie Montessori jest zróżnicowana wiekowo. Obejmuje z reguły trzy roczniki. Na pierwszym przedszkolnym poziomie edukacji znajdują się dzieci w wieku od 3 do 6 lat, na drugim - wczesnoszkolnym - od 6 do 9 lat, na trzecim -od 9 do 12 lat. Liczba dzieci w grupie wynosi 25 osób.

Relacje między nauczycielem a uczniem mają charakter podmiotowy, są oparte na wzajemnym szacunku, a nie na władzy i biernym posłuszeństwie. To środowisko szkolne (urządzenie klasy, materiały w niej znajdujące się, układ społeczny klasy i szkoły) powinno wyzwalać wewnętrzną motywację do nauki, a nie kary, nagrody, oceny dorosłych.

Metoda Montessori, a edukacja dzieci niepełnosprawnych

Metoda Marii Montessori, wśród nowoczesnych modeli pedagogicznych, które okazały się przemijającą modą, okazała się być metodą wciąż aktualną i zaliczaną do najlepszych i najskuteczniejszych w wychowywaniu dzieci. Wiele jej elementów sprawdza się również w odniesieniu do dzieci z deficytami intelektualnymi. Koncepcja Marii Montessori rodziła się w swojej pierwotnej wersji właśnie jako odpowiedź na potrzeby dziecka opóźnionego w rozwoju intelektualnym lub socjokulturowym.

Połączenie doświadczenia ze studiami teoretycznymi zaowocowały u Montessori jednoznacznym przekonaniem, iż możliwe jest wspomaganie rozwoju dziecka opóźnionego oraz tego z niepełnosprawnością intelektualną, z tym, że w globalnym wymiarze jest to zadanie dla pedagogiki, a nie, jak dotychczas przypuszczano, problem ściśle medyczny. Wychowanie jest w tym ujęciu służbą dziecku, polegającą na uwolnieniu obecnych w nim twórczych energii. Pomoc tego rodzaju polega na wprowadzeniu dziecka w podstawy optymalnego dla niego działania, na jego odpowiedniej stymulacji, udostępnieniu mu materiałów do pracy itp., przy jednoczesnym zachowaniu i utrzymaniu jego autonomii.

'Teoria Montessori, stosowana w pracy z dziećmi o prawidłowym rozwoju intelektualnym, równie dobrze mogłaby być zastosowań w pracy z dziećmi opóźnionymi w rozwoju. Zaletami metody w tym wypadku jest troskliwość, z jaką nauczyciel montessoriański odnosi się do dziecka, proponując mu zajęcie się pomocami dydaktycznymi. Pomoce dydaktyczne są atrakcyjne i zachęcające do wytrwałości w pracy, przez co dają maksimum prawdopodobieństwa osiągnięcia sukcesu. Ponadto metoda Montessori dostarcza ćwiczeń praktycznych, bezpośrednio związanych z kształceniem zaradności i współżycia w środowiska

"Kolejną zaletą metody jest stwarzanie dziecku warunków do podejmowania samodzielnej decyzji odnośnie czasu zajmowania się daną pracą. W szkolnictwie specjalnym ważne są

2