6441

pozaszkolnych zajłł dla dzieci w pracowniach szkolnych. Powstania ich wymagaj według atorki .coraz człciej spotykany fakt paracy obojga rodziców w fabrykach, co pozbawiano dzieci w godzinach pozaszkolnych należytej opieki.W oczekiwaniu na powrót rodziców dzieci te spędzamy czas na ulicach,na placach targowych i w portach o grodzie i chłodzie .ulegając łatwo złym v^>ływom i pokusom.”Piniłdzy –uzasadniana swoje stanowisko Anna Hierta-Retius-te dzieci nie posiadajn i zwykle nie umijn nic takiego ,czym by mogny w uczciwy sposnb zapracowan sobie coł.chołby tylko tyle,by kupin suchego chleba dla zaspokojenia głodu”.Uchronin te dzieci przed demoralizacjn oraz przed ewentualnym winieniem ,a rnwnoczennie zapewnin im moniiwonn uczenia sin zawodu i zarobienia drobnych kwot dla zaspokojenia gnodu.pragnna Anna Hierta-Retius przez nauczanie ich pracy rńcznej w warsztatach czynnych w godzinach pozaszkolnych.

Z pracy Anny Hierty-Retius widan wy rannie, jak pogindy na nauczanie slojdu i jego wartonci wychowawcze ulęgany daleko idłcej ewolucji.Zrzucan on z siebie przypadkowe .nieistotne cechy,gubił w miarn upnywu czasu elementy przemijajnce i przyjmowań nowe najbardziej cenne.Polegajn one na jego

ideologiczno-łwiatopoglłdowych zanoneniach ,ktnre prowadzn dziecko do szacunku dla pracy fizycznej i t rwanego wysiłku ludzkiego ,do zrozumienia wartonci narzndzi ,warsztatnw ,do poznania technologii

drewna,papieru,tektury.szkła,metalu,itp.Z naukn slojdu winne sin nierozerwalnie zasada systematycznonći w wytwarzaniu przedmiotnw .zasada logicznej kolejnonci etapnw pracy,zasada stopniowania trudnonci w posługiwaniu siń prostymi narzndziami,mechanizmami,itd.Wannn przy tym jest sprawnie zasady te nie wynikajn z jakichn przesńanek teoretyczno -intelektualnych ,lecz sn ncinie zwinzane z wymaganiami procesu produkcyjnego i technicznego.

Naleny jednak pamiłtał.łe slojd nie prowadzi do kształcenia politechnicznego! Obawy przed rewolucyjnymi dłłeniami klasy robotniczej w klasn panujłcł,dłłeniami do emancypacji sponecznej i ekonomicznej .przed jej walk© o władzł skłoniły pedagogiki burłuazyjnł do wprowadzenia do szkł elementłw pracy wytwłrczej i do takiego przekształcenia ich załołeł.aby one nie tylko przestały był grołne dla kapitałizmu,ale przyczyniły sił nawet do jego dalszego rozwoju.Mimo tej ograniczonołci zwiłzanej z interesami klasowymi burłuazji,nie mołna odmłwił pracy rłcznej dułych wartołci wychowawczych i kształcłcych.

W polskim szkolnictwie zv^aszcza pod zaborem pruskim i austriackim.manualizm szkolny przyjłł charakter rłkodzielniczo-rzemiełlniczy,ale nie zawodowy ani teł monotechniczny.Coraz człciej pojawiały sił w szkolnictwie polskim kołca 19 i poczłtku 20 wieku oddzielne warsztaty szkolne.Praca rłczna pod kierunkiem pojawiajłcego sił coraz człciej nauczyciela- specjalisty sprowadzała sił do zrłcznosci w zakresie papieru,tektury.gliny.wikliny,rafii,drewna,a takłe metalu.

Przedstawiciele socjalistycznego kierunku pracy produkcyjnej uczniłw szkł powszechnych nie negowali manualizmu ani roli warsztatłw szkolnych,nacisk jednak kładli na pracł zmechanizowanł i na przemysł fabryczny.Tacy np.działacze socjalistyczni jak, Bavel,Klara Zetkin i Liebknecht,interesowali sił rłwnieł nauczaniem pracy produkcyjnej.Ale powoływali sił przede wszystkim na Karola Marksa.

Bibliog rafia:

„Historia wychowania”,tom 2,pod redakcjł łukasza Kurdybachy.Warszawa 1967

„Dzieje wychowania i myłli pedagogicznej w zarysie”.Stefan Wołoszyn,Warszawa 1964