DSC07060 (3)

oiamsfaw rutwuM

dwA MoJt to być np. troska rodziców o wyrównanie braków dzieci w nauc szkolnej lub ich spraw ności fizycznej, powstałych na skutek absencji chorobowej peprzfiz umożliwienie im uczestnictwa w specjalnych ćwiczeniach korekcyjnych łub rekreacyjnych, względnie zorganizowaniu korepetycji.

5. Kierunek działań ratowniczych występuje tylko w najbardziej drastycznych przypadkach, które mogą prowadzić do zupełnych deformacji życia i osobowości dzieci lub młodzieży w swoim środowisku rodzinnym. W tym charakterze działalności opiekuńczej idzie raczej o przejmowanie od rodziców pieczy nad dziećmi przez inne instytucje lub członków rodziny rozszerzonej (krewni, domy dziecka, rodziny zastępcze itp.) w przypadkach wyraźnego zagrożenia w rozwoju biologicznym i moralnym dzieci w środowisku rodziny macierzystej.

Z przyjętego przez nas określenia opieki i jej funkcji wynika, że działalność ta nie odnosi się tylko do grupy potrzeb biologicznych, potrzeb bezpieczeństwa czy tzw. wszelkich potrzeb niedostatku, ale do ich całokształtu. Granica opiekuńczego zajmowania się ludzkimi potrzebami nie przebiega według takich czy innych ich rodzajów lub zakresów, lecz po linii granicznej obiektywnych możliwości samodzielnego zaspokajania tych potrzeb przez jednostki i grupy (Z. Dąbrowski, 1994, s. 89). W świetle prezentowanego tu stanowiska potrzeby opiekuńcze podopiecznych kształtują się również w zależności od poziomu rozwoju jednostki, ewentualnych odchyleń od normy, sytuacji życiowej itp., lecz zawsze występują pewne grupy potrzeb, których zaspokojenie nie leży w możliwościach jednostki i wymaga opiekuńczej aktywności innych ludzi lub instytucji. Idzie wszakże o to, aby działalność opiekuńcza umożliwiła zaspokojenie i regulację możliwie wszystkich potrzeb jednostek, jak i najszerszych grup i warstw społecznych.

Podstawy różnych form opieki międzyludzkiej nie stanowi bowiem jedynie konieczność zachowania życia i gatunku. Ważne są także takie względy, jak: kontrola i zachowanie zdrowia, normy psychospołecznego funkcjonowania, stwarzanie optymalnych możliwości wychowawczych jednostkom oraz grupom.

W praktyce występują jednak i takie przypadki sprawowania opieki w różnych formach opieki międzyludzkiej, gdzie nie zachodzi ku temu obiektywna potrzeba, np. wyręczanie młodzieży licealnej przez rodziców przy zmywaniu naczyń po jedzeniu. Opieka sprawowana w ten sposób — mimo występujących u podopiecznego możliwości samodzielnego spełniania określonych czynności czy zaspokajania potrzeb -jest praktyką szkodliwą tak ze względu na jego interes osobisty, jak i społeczny gównie wychowawczy).

Zaspokajanie potrzeb opiekuńczych w rodzinie zasadza się również na ogólnych prawidłowościach dotyczących opieki międzyludzkiej. Dzieci i młodzież pozorująca w rodzinie naturalnej, adopcyjnej lub zastępczej w każdym okresie swego ozwo)u podlega działalności opiekuńczej ze strony rodziców lub innych członków

rodziny. Czynnościom tym podlegają również ludzie dorośli, a przede wszystkim ludzie starzy. Zawsze jednak pewna część potrzeb opiekuńczych dzieci, młodzieży i dorosłych lub ich określony zakres podlega zaspokajaniu i regulacji przez środowiska rodzinne. Miejsce opieki rodzinnej na tle i w związku z innymi rodzajami opieki przedstawić można w ten sposób: opieka i czynności opiekuńcze w rodzinie zaznaczają się głównie w okresie niemowlęctwa dzieci, w przypadku zaś noworodka ich nasilenie jest największe. W poszczególnych fazach rozwojowych dzieci i młodzieży potrzeby opiekuńcze w zasadzie ulegają redukcji. W zasadniczo węższym zakresie występują one również w kolejnych etapach życia człowieka dorosłego, a ich kolejne nasilenie zaznacza się w okresie inwolucji starczej. We wszystkich okresach życia jednostki ludzkiej część jej potrzeb opiekuńczych jest zaspokajana lub regulowana przez środowisko rodzinne (poza przypadkami sieroctwa lub patologii), całość zaś występujących potrzeb opiekuńczych podopiecznych jest zaspokajana i regulowana także przez inne formy i rodzaje działalności opiekuńczej (służbę zdrowia, żłobki, przedszkola, szkoły, domy dziecka, internaty, domy pomocy społecznej itd.). Prawidłowości te ilustruje schemat 14.

Schemat 14. Zaspokajanie potrzeb opiekuńczych człowieka w rodzinie w różnych fazach życia

Wszelkie potrzeby człowieka

Źródło: opracowanie własne