6446

Rzeczywistość, w której żyjemy, tak szybko się zmienia, że niezbędną dyspozycją nowoczesnego człowieka staje się gotowość do permanentnego kształcenia, do ciągłego doskonalenia swoich cech osobowych. Dlatego jednym z podstawowych terminów współczesnej teorii i praktyki edukacyjnej na świecie stała się kategoria określana mianem „kształcenia ustawicznego” lub „edukacji ustawicznej”. Pojęcie to oraz związana z nim teoria i praktyka upowszechniają się w ostatnich dziesiątkach lat także w Polsce. Mimo jednoznaczności tej nazwy z której wynika, że edukacja ustawiczna oznacza trwanie kształcenia przez wiele lat, przez całe życie człowieka, bez przerwy, nie ma na świecie, podobnie jak i w Polsce, wyraźnej zgodności co do treści tego pojęcia. Jedni chcą przez nie rozumieć określoną idę (koncepcje) edukacyjną. Drudzy sprowadzają jego treść do procesu uczenia się. Inni- do zasady określającej trwanie edukacji człowieka. Przy czym warto zaznaczyć, że rozważania na temat tych rozróżnień są dość niejasne i mało precyzyjne. W rzeczywistości kształcenie ustawiczne jest równocześnie ideą, procesem i zasadą. Jest ideą wymagającą realizacji przez całe życie w sposób ustawiczny, bez przerwy.

Mówiąc inaczej, oznacza ono stan uczenia się, który trwa od narodzin człowieka do kresu jego istnienia, proces dynamiczny, nieprzerwany. Idee edukacji ustawicznej przeczy zamiarowi zamykania kształcenia w jednym tylko lub w kilku okresach ży:ia.

Koncepcja kształcenia ustawicznego ma głęboki wydźwięk humanistyczny, bo stawia ona w centnim swego zainteresowania człowieka i jego działalność rozwojową, kreatywną, trwającą tak długo, jak długa jest jego ontogenetyczna egzystencja. Wskazuje ona także jednoznacznie na konieczność stwarzania człowiekowi optymalnych warunków do całożyciowej edukacji, prowadzącej do wysokiego poziomu ogólnego i zawodowego rozwoju. Oddziaływania wychowawcze i edukacyjne stanowią społeczne wsparcie dążącej ku samodzielności jednostki w zakresie wyposażenia jej w niezbędne do samodzielności dyspozycje. Okazuje się jednak, że nie sposób już dzisiaj wyposażyć człowieka w instrumenty wystarczające w trakcje całego dalszego życia, zanim jeszcze osiągnie on samodzielność. Punktem wyjścia w idei kształcenia ustawicznego jest przekonanie, że zdobywanie wiedzy i rozwój człowieka nie kończą się wraz z ukończeniem nauki na określonym poziomie, np. szkoły podstawowej, średniej czy wyższej, lecz powinny trwać, z równie intensywnym co wcześniej natężeniem także w latach następnych, do chwili zgonu.

Pojęcie kształcenia ustawicznego nie zawsze było- tak jak wyżej zaprezentowano-rozumiane. Tylko w ostatnich latach przeszło ono swoistą ewolucję. Przez jakiś czas utożsamiano je z praktyką kształcenia dorosłych a nawet dokształcania i doskonalenia zawodowego pracujących. Z czasem jednak teoretycy tej problematyki i praktycy oświaty doszli do wniosku, że przez to pojęcie trzeba rozumieć nie jeden element edukacji, zwłaszcza pozaszkolny a wszystkie formy kształcenia realizowane w ciągu życia i podporządkowane zasadzie ustawiczności, których łączna długość jest wyznaczona granicami ludzkiego życia.

W globalnym rozumieniu terminu „edukacja permanentna” dostrzec można cztery podstawowe nurty działań edukacyjnych. Są to:

- Wychowanie naturalne, realizowane w domu rodzinnym, w środowisku lokalnym, oraz w miejscu zorganizowanej pracy zawodowej;

Kształcenie i wychowanie szkolne, realizowane w kolejnych ogniwach systemu szkolnego, począwszy od przedszkola aż po szkołę wyższą;

Kształcenie i wychowanie równoległe, realizowane głównie w pozaszkolnych formach organi zacyjno-programowych;

Kształcenie ustawiczne, traktowane najczęściej jako kształcenie poszkolne lub kształcenie ustawiczne dorosłych.

W dzisiejszym szybko zmieniający się świecie jednostka może czuć się szczególnie zagubiona ponieważ ani rodzice ani szkoła nie dadzą jej gotowej odpowiedzi na to jak żyć,