Image00014

kwaśnym, ponieważ w glebach o odczynie silnie kwaśnym i alkalicznym nawóz ten szybko się uwstecznia. Ze względu na wolniejsze uwstecznianie się związków fosforu uwalniających się z nawozów granulowanych, superfosfat prosty granulowany oraz superfosfat potrójny granulowany mogą być stosowane nie tylko na gleby lekko kwaśne i obojętne, ale także na gleby kwaśne i alkaliczne (rozdz. 3.5). Najszybsze działanie nawozu uzyskuje się, stosując superfosfat prosty pylisty. Rośliny wrażliwe na małą zawartość boru w glebie (burak, seler, rośliny motylkowe, pomidor, kalafior, jabłoń, grusza, winorośl) można w razie potrzeby nawozić, stosując superfosfat potrójny granulowany borowany. Superfosfaty nie zakwaszają środowiska.

Superfosfaty należą do nawozów przedsiewnych, jednak podczas intensywnej uprawy roślin w szklarniach i tunelach dopuszcza się także możliwość po-głównego stosowania tych nawozów.

3.4. Charakterystyka nawozów fosforowych III grupy

Mączka fosforytowa - Ca₃(P0₄)2. Powstaje przez zmielenie fosforytów na bardzo drobne frakcje. Nawóz zawiera 29% P2O5, około 50% CaO i poniżej 1% MgO. Mączka fosforytowa produkowana z fosforytów marokańskich jest nawozem pylistym barwy kremowoszarej. Powinna być stosowana na glebach kwaśnych, wilgotnych, zasobnych w próchnicę, pod rośliny o długim okresie wegetacji, np. uprawy sadownicze (nawóz wolno działający). Rośliny motylkowe najlepiej wykorzystują fosfor ze związków trudno dostępnych. Ponieważ rozkładająca się substancja organiczna zwiększa przyswajalność fosforu trójwapniowego, wskazane jest mieszanie mączki z nawozami organicznymi. Produkty rozkładu (kwasy organiczne, próchniczne) tworzą połączenia kompleksowe z żelazem i glinem, co ogranicza możliwość powstawania trudno rozpuszczalnych nieorganicznych związków fosforu. Mączka fosforytowa nie jest hi-groskopijna.

Skuteczność działania mączek kostnych i fosforytowych wzrasta wraz ze stopniem ich rozdrobnienia. Mączki, jako produkty naturalne, są akceptowane przez zwolenników proekologicznych metod uprawy.

3,5. Nowe nawozy fosforowe

Światowe doświadczenia z dziedziny agrocbemii wskazują, że wzrost produkcji nawozów mineralnych jest nierozerwalnie związany ze wzrostem koncentracji i przyswajalności, z poprawą jakości i rozszerzeniem ich asortymentu. Oprócz uwarunkowań ekonomicznych niewątpliwie bodźcem jest tu konieczność znalezienia takich form fosforu, które mogłyby być stosowane w zróżnicowanych warunkach polowych i nie ulegałyby zbyt szybko procesowi uwstecznienia. Nie bez znaczenia jest też potrzeba produkcji nawozów wolnych od szkodliwego balastu, jakim w nawozach fosforowych jest np. kadm. Do nowych nawozów, nad którymi prowadzi się obecnie badania, należą: polifosforan sodowy, polifosforan potasowy, polifosforan amonowy, nitryło-trójamid kwasu fosforowego, produkty kondensacji trójamidu kwasu fosforowego, pirofosforany, metafosforany itd. Wybór wymienionych, czy też innych, związków fosforu pod kątem przydatności do nawożenia zależy m.in. od możliwości podjęcia ich produkcji na skalę przemysłową.

3.6. Przemiany związków fosforowych w glebie

Przyswąjalność fosforu zależy przede wszystkim od rodzaju jonów, w jakich występuje ten składnik Przyjmuje się, że jony H₂P(V są łatwiej przyswajalne przez rośliny niż jony HP0₄~². Rodzaj jonów zmienia się w zależności od pH roztworu glebowego. W roztworach bardzo kwaśnych obecne są tylko jony H₂P0₄~. W miarę wzrostu pH przeważają najpierw jony HP0₄ ^:, a następnie trudno dostępne jony P0₄'³.

+OIT    +OK

H₂P0₄"    H₂0 + HP0₄'² p h₂o i P0₄"³

Wpływ odczynu gleby na przemiany związków fosforowych, a tym samym na przyswąjalność fosforu, zależy także od obecności różnych kationów i minerałów ilastych.

Przyswąjalność fosforu w glebach kwaśnych

W glebach mineralnych o odczynie bardzo kwaśnym znaczne ilości związków glinu, żelaza i manganu przechodzą w formę rozpuszczalną. W roztworze glebo-