6557

-Ocenianie intuicyjne jest oparte na przeświadczeniu, które pojawia się nagle i z dużą mocą w świadomości nauczyciela. Towarzyszy temu emocja, której ocenianie analityczne jest na ogół pozbawione. Ta emocja każe nauczycielowi bronić swego przekonania, które trudno zmienić, gdyż dochodzenie do niego nie podlega ścisłej kontroli logicznej. Dawniej sądzono, że intuicja jest przejawem działania sił nadprzyrodzonych. Obecnie uważa się raczej, iż jest ona wykorzystaniem nagromadzonego doświadczenia i mało ścisłym, lecz sprawnym wnioskowaniem przez analogię.

Według amerykańskiego psychologa Jerome Brunera intuicja jest "umysłową techniką dochodzenia do prawdopodobnych lecz prowizorycznych sformułowań, bez przechodzenia przez poszczególne szczeble analizy, dzięki którym można stwierdzić, czy te formułowania są wnioskami prawdziwymi, czy fałszywymi.

Nasz umysł nie kontroluje procedur myślenia intuicyjnego, wskutek czego nieświadomie podlega ubocznym wpływom, które mogą być potem ujawnione. "Myślenie intuicyjne opiera się zazwyczaj na doskonałej znajomości danej dziedziny i jej struktury, co pozwala myślącemu na dokonywanie przeskoków i korzystanie ze skrótów myślowych w sposób, któiy wymaga późniejszego sprawdzenia wniosków bardziej analitycznymi metodami - bądź dedukcyjnymi, bądź też indukcyjnymi". Wykonano wiele badań pokazujących zależność intuicyjnych ocen nauczycielskich od takich okoliczności, jak chwilowe usposobienie nauczyciela, płeć ucznia, wcześniejsze oceny danego ucznia i innych uczniów, pochodzenie społeczne i etniczne ucznia, kolejność ocenianych prac i wiele innych. Trafność nauczycielskich ocen intuicyjnych jest na ogół umiarkowana lub niska, ale największą ich wadą jest niemożność samokontroli procesu oceniania, i w konsekwencji, trudność dokładnego objaśnienia sposobu uzyskania ocen. Ocena intuicyjna może być broniona także poprzez odwołanie się do ramowej skali stopni szkolnych lub przez przytaczanie wybranych faktów, ale będzie to zawsze dodawaniem argumentacji do decyzji o innej naturze niż logiczne wnioskowanie.

Krytyka oceniania intuicyjnego nie powinna sugerować eliminacji twórczego myślenia intuicyjnego z pomiaru sprawdzającego i dydaktyki technologicznej. Wręcz przeciwnie, proces pomiarowy obfituje w czynności intuicyjno-arbitralne, takie jak tworzenie koncepcji tekstu, budowanie zadań, kierowanie przebiegiem testowania, ustalanie norm wymagań. Wszakże po każdym z tych etapów następuje dokładna analiza i ocena wyniku ,co ogranicza rolę intuicji do wytwarzania pomysłów.

Intuicję nauczycieli w zakresie pomiaru dydaktycznego należy kształcić przez przewidywanie i sprawdzanie osiągnięć uczniów w wybranych dziedzinach oraz przewidywanie i sprawdzanie wyników poszczególnych etapów procesu pomiarowego.